In verschillende landen groeit het verzet van operahuizen tegen aanscherpingen in het coronabeleid. Hoewel de cultuursector solidair is met de zorgsector vinden diverse intendanten dat de coronamaatregelen hun instellingen onevenredig hard treffen.

In buurland België gelden sinds 6 december aangescherpte maatregelen voor de cultuursector. Zo is het aantal bezoekers in onder meer theaters en concertzalen begrenst op 200. In een openbaar statement reageren vijf artistiek leiders van culturele instellingen – onder wie Peter de Caluwe, intendant van de Munt, en Hans Waege, intendant van het Belgian National Orchestra – ‘ronduit geschokt’ op de nieuwe regels.

Volgens de artistiek leiders respecteren de politieke besluiten ‘op geen enkele manier de realiteit’. Ze vinden het onwerkbaar om ‘alweer investeringen te doen om te spelen voor een maximum van 200 toeschouwers. Die maatregel houdt geen steek en is ook economisch onhaalbaar na een jaar van constant inkomensverlies.’

De cultuurhuizen wijzen op de doordachte scenario’s die ze de afgelopen maanden hebben ontwikkeld en op de verschillende wetenschappelijke onderzoeken die inmiddels gedaan zijn naar de veiligheid in concert- en theaterzalen. ‘De mondmaskerplicht, de CST-controle en een goede luchtkwaliteit zorgen ervoor dat in onze zalen de situatie absoluut veilig is’, aldus het statement. ‘We zijn sowieso perfect in staat om iedere voorstelling te meten en te laten controleren dat alles veilig verloopt voor zowel artiesten als publiek en personeel.’

De Opéra Royal de Wallonie reageerde eveneens ‘met verbazing en ongeloof’ op de nieuwe maatregelen. Het Luikse operahuis stelt dat het sinds het uitbreken van de coronapandemie alles heeft gedaan om veilige voorstellingen te kunnen aanbieden, waarbij bezoekers en personeel alle regels ‘voorbeeldig’ hebben nageleefd. Het huis vindt het nieuwe beleid ‘buitengewoon schadelijk’.

Duitsland

In Duitsland hebben niet alle operahuizen met dezelfde regels te maken. Elke deelstaat kiest, binnen het raamwerk dat op nationaal niveau afgestemd wordt, voor eigen beleid. In de deelstaat Hessen dreigt bij verder stijgende infectieaantallen een nieuwe lockdown voor culturele instellingen, iets waar Bernd Loebe, intendant van de Oper Frankfurt, zich grote zorgen om maakt. ‘Een zorg die door veel collega’s die hij gesproken heeft gedeeld wordt’, aldus het statement.

Loebe wijst evenals zijn Belgische collega’s op de talrijke onderzoeken die naar de veiligheid in operahuizen zijn gedaan. ‘Het publiek voelt zich veilig en begint weer in groteren getale te komen’, zegt de intendant. ‘De Oper Frankfurt kan op dit moment rekenen op een gemiddelde van 800 tot 900 bezoekers per voorstelling.’

Volgens Loebe zou een nieuwe sluiting van het theater een vernietigend effect hebben. ‘De vorige keer dat we sloten verloren we 6.000 abonnementhouders, en dat zou nu groeien. Dat betekent dat de opera een cruciale, fundamentele bestaansgrond verliest.’ De intendant vreest zelfs dat zijn huis die klap nooit meer echt te boven zal komen.

Aufstehen für die Kunst

Iets zuidelijker, in München, roert het initiatief Aufstehen für die Kunst zich al langer tegen het coronabeleid voor culturele instellingen. De organisatie, opgericht door onder anderen Wolfgang Ablinger-Sperrhacke en Christian Gerhaher, voert niet alleen campagne tegen de besluiten van de regering, maar onderneemt ook gerechtelijke stappen (tot nu toe echter zonder succes).

Volgens Aufstehen für die Kunst wordt de culturele sector anders behandeld dan bijvoorbeeld winkels, de horeca en religieuze gemeenschappen, terwijl ‘Kunstfreiheit’ een grondrecht is. De initiatiefnemers wijzen er bovendien op dat het regeringsbeleid vaak tegenstrijdig is met alle onderzoeken die naar de verspreiding van corona in de culturele sector zijn gedaan. Die verspreiding is minimaal tot nihil.

Een overzicht van wetenschappelijke studies naar de verspreiding van corona in theaters en concertzalen is te vinden op de website van Aufstehen für die Kunst.

Nederland

In Nederland moesten theaters en concertzalen na de aanscherping van het coronabeleid eind november veel voorstellingen en concerten annuleren. Ze moeten immers om 17.00 uur sluiten. Middagvoorstellingen die wel kunnen doorgaan, worden voor een significant gereduceerd bezoekersaantal gespeeld. Zo moest De Nationale Opera (DNO) terug van 1.600 naar 450 bezoekers.

De grote operagezelschappen hebben zich niet officieel uitgesproken over de nieuwste coronaregels. DNO uit zich op zijn website optimistisch: ‘We zijn blij om onze voorstellingen alsnog op te voeren, ondanks de aangepaste tijden en capaciteit. Het is onze maatschappelijke taak om cultuur te blijven brengen, juist nu.’

Het Platform voor Freelance Musici maakt zich ondertussen wel grote zorgen om het lot van zzp’ers in de culturele sector. Het Platform wil dat er onmiddellijk een vangnetregeling voor freelancers komt. ‘Freelancers trekken weer aan het kortste eind, terwijl hun opdrachten aan de lopende band geannuleerd worden vanwege de aangescherpte coronamaatregelen.’