Staat Verdi’s Don Carlos op het programma, dan is steevast de vraag: welke versie wordt gespeeld? De Opéra Royal de Wallonie brengt een vrijwel complete versie, met een aantal stemkanonnen in de hoofdrollen en een fraaie traditionele regie.

In het omvangrijke oeuvre van Giuseppe Verdi neemt Don Carlos uit 1866 een belangrijke en bijzondere plaats in. Het was de derde opera die Verdi in het Frans presenteerde – naar een toneelstuk van Schiller, op een libretto van Joseph Méry en Camille du Locle. Verdi wilde een Meyerbeerachtig succes realiseren. De zonder coupures ruim vier uur durende opera werd dan ook Verdi’s omvangrijkste werk.

Vanwege de lengte werd er al tijdens het repetitieproces gesneden in de partituur. Tijdens Verdi’s leven ontstonden maar liefst vijf verschillende versies van de opera, drie in het Italiaans en twee in het Frans. De meest gespeelde kortste versie (in het Italiaans) werd twee keer bij De Nationale gespeeld in een regie van Willy Decker (2004 en 2012).

De opera van Luik brengt deze weken de meest complete Franse versie die ik tot op heden heb gehoord. Hoewel er toch nog wat coupures zijn (helaas ook het ballet uit de derde akte, dat volgens het programmaboek niet thuishoort in de originele versie) is deze versie zeer compleet. Voor iedere Verdi-liefhebber een absolute must. Denk je Don Carlos een beetje te kennen, dan zit je continu met verbazing te luisteren.

Deze Don Carlos (met een s, want Frans) is een bijna compleet andere opera dan het kleinere broertje Don Carlo (zonder s, want Italiaans). De taal speelt daarin ook een rol. Hoewel de Italiaanse versie van Don Carlos beter geslaagd is dan de Italiaanse versie van Les vêspres siciliennes, blijkt de Franse tekst beter aan te sluiten op de muziek die Verdi schreef.

De grand opéra speelt in de zestiende eeuw en handelt over Don Carlos, de zoon van Philips II, die uitgehuwelijkt was aan Elisabeth de Valois. Vanwege politieke redenen werd echter besloten dat Elisabeth met Philips II zou huwen (overigens in haar veertiende levensjaar). Tegen een achtergrond van de rebellerende bevolking in de Lage Landen (Flandres in de opera) is een intrigerende opera geconstrueerd met veel pakkende scènes, waarin het misgelopen huwelijk van Don Carlos en Elisabeth centraal staat. Daarin tevens hoofdrollen voor Rodrigue, de aanvoerder der rebellen en vriend van Don Carlos, en prinses Eboli, die verliefd is op Don Carlos.

De Opéra Royal de Wallonie bood het publiek een prachtige traditionele enscenering in een regie van intendant Stefano Mazzonis di Pralafera. Hij had hetzelfde team in huis gehaald als voor de even prachtig vormgegeven Anna Bolena vorig seizoen. De kostuums van Fernand Ruiz zagen er allemaal weelderig uit, gelijk de beroemde schilderijen van Philips II, Don Carlos en Elisabeth de Valois. Het decor bestond uit een viertal verstelbare loggia-achtige elementen, die tussen alle scènes verzet moesten worden, wat nogal lange changementen opleverde. Het zag er niettemin schitterend uit.

De regie voegde hier weinig aan toe, zoals we van Mazzonis di Pralafera gewend zijn. Geen diepgaande personenregie, een zeer basale bewegingsregie, waarbij de focus op de zang kwam te liggen, wat de uitvoering ten goede kwam.

De muzikale touwtjes waren in de handen van Paolo Arrivabeni, de voormalige chef van Luik. Hij leidde het prachtig klinkende orkest met veel Italiaanse gepassioneerdheid. Naar mijn idee was dit de beste Verdi die de chef afleverde. Het koor klonk veel beter dan ooit tevoren.

De solisten werden aangevoerd door de legendarische Gregory Kunde in de rol van Don Carlos, die aan het einde van deze maand zijn 66-jarige verjaardag te vieren heeft. Kunde kan niet meer op alle fronten de Franse geraffineerde subtiliteit bieden, maar zijn stem klinkt ondanks zijn leeftijd nog zeer fris en buitengewoon krachtig. Een fenomeen om te horen. Tot aan het slot van de vijfde akte triomfeerde hij onvermoeid.

Het enige minpuntje van zijn optreden vond ik eigenlijk dat Don Carlos voor mij bij voorkeur een jonge zanger moet zijn. Don Carlos is namelijk ook pas 14 jaar op het moment dat hem Elisabeth de Valois is toegezegd als bruid. Een veteraan van 66 jaar (met zijn motoriek) past daar minder bij. Maar vocaal maakte hij veel goed.

De Elisabeth van de Spaanse Yolanda Auyanet vond ik erg mooi. Bij vlagen was ze zeer subtiel, maar bij vlagen ook nogal schel. In de aria waarin ze afscheid neemt van haar gouvernante (die wordt teruggestuurd naar Frankrijk, omdat ze tien minuten niet op Elisabth lette) haperde ze even, maar dat mocht niet deren. Het was mogelijk op dat moment dat de zangeres besloot niet zingend terug te keren in de tweede helft: ze werd vervangen door een overigens ook uitstekend zingende Leah Gordon.

Philips II werd vertolkt door de beroemde Italiaan Ildebrando d’Arcangelo. Visueel zag hij er dankzij zijn kostumering fenomenaal uit als de koning van Spanje. Hij beschikt ook over een mooie sonore bas, die enkel wat aan kracht inboet in de hoogte, wat jammer was, want Philips heeft een paar indrukwekkende momenten in de hogere regionen van het basbereik. Maar zijn vertolking stond verder als een huis.

De Rodrigue van de Belgische Lionel Lhote was om door een ringetje te halen. Lhote blijft mij in positieve zin verrassen. Iedere rol die hij vertolkt, zet hij neer op wereldklasseniveau. Zijn bronstige, kruidige bariton is één van de weinige stemmen die vandaag de dag een Verdi-rol kunnen brengen zoals ooit bedoeld. Een lust voor het oor.

De Eboli van Kate Aldrich deed iets onder voor haar collega’s om haar heen. Haar stem heeft in de loop van haar zangcarrière helaas wat slijtage opgelopen, wat hoorbaar is. Wat ze doet, is dramatisch gezien uitstekend, maar sommige passages klinken enigszins schor en rouw.

Als extra traktatie had Luik de Italiaan Roberto Scandiuzzi gecontracteerd voor de dramatische rol van de Grand Inquisiteur. Zijn confrontatie met Philips II in de vierde akte behoort tot Verdi’s spannendste scènes ooit geschreven. Samen met D’Arcangelo stelde Scandiuzzi niet teleur door hier een hoogtepunt van te maken.

In de overige rollen alleen maar goede zangers, die stuk voor stuk de moeite zijn om te vermelden. Patrick Bolleire, die als monnik redelijk vaak ten tonele werd gevoerd, zette zijn rol treffend neer. En Caroline de Mahieu, Maxime Melnik en Louise Foor misstonden alle drie niet tussen de stemkanonnen die Luik voor de hoofdrollen had geëngageerd.

Don Carlos is nog tot en met 14 februari te zien. Zie voor meer informatie de website van de Opéra Royal de Wallonie.