Donker, grauw en kil. De reprise van Claus Guths Don Giovanni bij De Nationale Opera in Amsterdam is geen opbeurende vertoning. Jérémie Rhorer maakt op de bok voor het Nederlands Kamerorkest veel goed.

Even leek het erop dat ik wederom bij de laatste voorstelling van De Nationale Opera (DNO) aanwezig was voordat het theater weer een poos zijn deuren moest sluiten. Gelukkig is er tegen het advies van het OMT gekozen om de theaters open te houden. Bij DNO wordt zorgvuldig en correct gecheckt op het bezit van een QR-code.

Met deze reeks Giovanni’s verstoot Mozart zijn eigen Zauberflöte van de tweede positie op de ranglijst van meest gespeelde opera’s sinds de opening van het Muziektheater. Alleen Il barbiere di Siviglia van Rossini is net iets vaker vertoond door DNO.

Ik heb me verwonderd over de keuze voor weer een Don Giovanni, juist na anderhalf jaar nauwelijks iets live gezien te hebben. Maar met Die erste Menschen van Rudi Stephan en Der Zwerg van Alexander Zemlinksy speelde DNO de afgelopen maanden twee (relatief) onbekende werken, die de keuze voor populairder werk verantwoordde. Gezien het feit dat de zaal nagenoeg volledig gevuld was, lijkt het erop dat het publiek blij is weer een Don Giovanni te kunnen zien.

Hoteldebotel

Deze Don Giovanni van Claus Guth is er wat mij betreft niet één voor de geschiedenisboeken. De productie stamt uit 2008 en was gemaakt voor Salzburg (waar ze inmiddels alweer twee nieuwe Dons geproduceerd hebben). Het decor – een ronddraaiend bos – is donker, grauw en kil. De personages lopen zonder enige reden rond in dit bos.

In het bos hangt (geheel onbegrijpelijk) een schommel, die dient als versierplek en verzoeningslocatie, waar Zerlina het weer bijlegt met Masetto. Een verdwaald bushokje dient als zithokje voor de personages, maar of er ooit een bus langskomt, is de vraag. In ieder geval is de (overbodige) auto van Donna Anna en Don Ottavio niet te zien; die is uit de productie verdwenen.

In zijn regie legt Guth een link naar Così fan tutte, want het huis van Don Alfonso blijkt in dit bos gebouwd te zijn, hetgeen de kwade genius van die opera voedde. Hiermee suggereert Claus Guth dat Don Giovanni het niet serieus neemt met de liefde en dat hij wraak neemt, omdat hij slachtoffer is geworden van overspelige vrouwen.

In dat kader is één en ander van wat Guth probeert neer te zetten wel te begrijpen. Deze spuitende Don Giovanni is hoteldebotel op Donna Anna en zij op Don Giovanni, maar hij slaagt er niet in om haar te overtuigen om Don Ottavio voor hem te verlaten. Een interessante twist in het verhaal, maar consistent zijn bepaalde uitspraken van Don Giovanni daardoor niet (‘Wie aan één enkele trouw is, doet de anderen tekort’).

Een andere twist in Guths benadering is dat Don Giovanni aan het begin in het gevecht met de vader van Donna Anna dodelijk getroffen wordt door een schot uit diens pistool. Deze twee twists werken elkaar naar mijn idee tegen, want hoe logisch is het om je verloofde in de steek te laten voor een stervende, drugs gebruikende womanizer? In ieder geval is Don Giovanni vanaf aanvang dus al stervende en daarmee ontkracht de regisseur de enerverende tonale uitbeelding van Mozarts hellevaart.

Uiterst dramatisch

Gelukkig trok dirigent Jérémie Rhorer zich niets aan van de tegenstrijdigheden op het podium. Hij liet het Nederlands Kamerorkest fonkelen vanaf de eerste tonen van de ouverture tot het slot (helaas, tegen zijn zin in, direct na de hellevaart). Hier was iemand aan het werk die de touwtjes strak in de handen had, waarmee hij een uiterst dramatische Don Giovanni liet weerklinken.

Rhorer leek zich weinig aan te trekken van de keuzes van de regisseur, wat wel tot gevolg had dat de zangers soms wat ongelijk waren met zijn slag. Door dit samenspel in combinatie met de toch wat naargeestige insteek van de regie was deze Don Giovanni allesbehalve een dramma giocoso (een komisch drama – een drama met komische kwinkslagen), zoals Lorenzo da Ponte (librettist) en Mozart zelf voor ogen hadden.

Vis in het water

Het was niet de sterkst bezette voorstelling. Alle rollen waren in de rijke geschiedenis van DNO al eens beter bezet. Desalniettemin was er vocaal genoeg te genieten. De grootste verrassing kwam voor mij van de Donna Anna van Adela Zaharia. Een mooie, romige stem, die de rol goed onder controle had. Op zich geen grote sopraan, maar keurig in haar coloraturen, met zuivere, mooie bogen.

Amanda Majeski (een ster bij de Metropolitan Opera) zong Donna Elvira met klasse, ietwat ruw in de hoogte. De sterke Leporello van de Roemeen Adrian Sâmpetrean was de enige overgebleven vertolking uit de vorige reeks. Hij zwom nu nog meer als een vis in het water en leek ook het meeste plezier te hebben op het podium.

Frederik Bergman en Lilian Farahani vertolkten het jonge stel Masetto en Zerlina met plezier. Deze jonge Nederlandse zangers kunnen nog hoorbaar groeien. De Chinese tenor Long Long zette een weeïge Don Ottavio neer, zoals vandaag de dag gangbaar, maar niet mijn smaak is.

De Don Giovanni van Seth Carico kon mij per saldo niet echt boeien. Dit kwam zeker door het spel dat hem door de regie opgelegd werd, maar ook door zijn vocale kunnen. In deze rol liep hij tegen beperkingen aan.

Don Giovanni is een buitengewoon lastige partij, zeker voor Mozart. Waar ‘Fin ch’han dal vino’ vraagt om een vliegensvlugge articulatie en lange adem, is de tessitura voor ‘Deh, vieni alla finestra’ juist zo tricky dat het in de hoogte te snel omfloerst klinkt. Het zijn deze twee zeer korte solo’s die de vertolking van de rol maken of breken. Carico slaagde er voor mij onvoldoende in om in deze fragmenten te overtuigen. Zijn acteren maakte echter veel goed. Zijn présence rechtvaardige volledig dat hij deze rol vertolkte.

Don Giovanni is nog tot en met 28 november te zien. Raadpleeg voor meer informatie onze opera-agenda.