De ene wil een eeuwige jeugd, de andere is met eeuwige schoonheid al tevreden. Een extra steun in een wedstrijd is ook mooi meegenomen, zelfs als je weet dat je de beste van de besten bent. Dat er een prijskaartje voor staat, met je ziel als de hoofdprijs, is meestal geen probleem, kijk maar eens bij Faust en Dorian Gray. Het is namelijk veel te verleidelijk om het onbereikbare en ongrijpbare ineens binnen handbereik te hebben. En de ziel – dat zien we nog wel.

Een jonge jager, Max, in Der Freischütz van Carl Maria von Weber, heeft alles wat zijn hartje begeert – succes en erkenning, fijne kameraden en een geliefde Agathe. Toch zet hij alles op het spel voor een paar toverkogels die hun doel altijd zullen treffen en hem de overwinning in de schietwedstrijd en de hand van Agathe alsnog kunnen verzekeren. Een gevaarlijk spel, dat weet hij wel, maar hoe gevaarlijk het echt is, daar komt hij pas later achter, als zijn geliefde neervalt in plaats van een witte duif, die hij dacht in het vizier te hebben. De duivel heeft namelijk ook zo zijn eigen plannen met de ‘vrije’ kogels.

Wie de plot van Webers romantische opera kent, weet dat het uiteindelijk toch goed komt met Agathe en Max, na het opbiechten van zijn ‘misstap’ en het wegvallen van de betovering. Er zijn echter nog andere mogelijke wendingen in het verhaal te bedenken zoals een heel aannemelijk einde in de enscenering van Opera Compact en Het Productiehuis Valkenburg. Hier komt de berouwvolle vrijschutter niet zo gemakkelijk met de schrik vrij en laat Agathe’s laatste aria (en de mist waarin zij langzaam verdwijnt) weinig hoop op een gelukkig afloop.

Met dit intrigerende slot verandert de welbekende opera in een mum van tijd van een romantisch sprookjesverhaal in een menselijk drama vol echt leed. Daarvoor worden alle verwijzingen naar wat er te komen gaat vrolijk weggewuifd, zoals een slechte droom van Agathe of de aankomst van een bebloede sluier. De feestelijke enscenering van Sybrand van der Werf is zo sfeervol, kleurrijk, licht en bruisend van het leven dat het beklemmend gevoel van het naderende onheil heel langzaam opkomt en door iedereen wordt genegeerd. Veel liever geniet iedereen van het vrolijk gebabbel (in het Duits uiteraard, met de vertaling die in real time via de QR-code te volgen is) en de opgewekte muziek. Deze laatste lijkt zo uit de golden years van Broadway shows en Hollywood films te komen, met all this jazz, swing en glitter. Het is heel verrassend om te horen hoe Webers orkestrale kleuren een nieuwe, goedpassende, gedaante aannemen in een arrangement van Jesse Passenier voor een saxofoonkwartet, brassband, hoorns, fluit, contrabas en slagwerk. (uitgevoerd door het Mosa saxofoonkwartet, Southern Brass, hoorns uit de hoornklas Conservatorium Maastricht).

Onder leiding van Enrico Delamboye laten de musici een geheel andere kant van Webers aanstekelijke muziek horen, de kant die soms wel aan Gershwin doet denken, maar die in deze bewerking beslist werkt. De stemmen van Pascal Pittie als Max en Thomas Bonni als zijn vriend Kaspar kleuren heel goed met de orkestrale begeleiding, terwijl Fenna Ograjensek en Bibi Ortjens als respectievelijk Agathe en haar nicht Ännchen, heel licht en prettig tegen de blazers aanliggen. Ograjensek is bovendien heel sterk in de hoogte, met een mooie dramatische ondertoon die bij de ontwikkeling van Agathe steeds beter past, naarmate de vrolijkheid uit het beeld verdwijnt. Zeer overtuigend is zij in het huwelijkslied “Und ob die Wolke” dat zij hier als haar definitief afsluitende cavatina zingt.

De evergreens van Weber “Schöner grüner Kranz” en het Jagerskoor klinken heel fraai met de blazers. Wie ook niet onvermeld mag blijven is de duivel zelf, die bij Weber gewoon Samiel heet. De meesterlijk geschminkte (ex-politicus) Ger Koopmans zorgt voor veel hilariteit met zijn gewichtig uitgesproken oneliners “Que sera sera” en “Whatever will be, will be”.

De sfeervolle omgeving van het Openluchttheater in Valkenburg, de werkelijk schitterende kostuums en ook de speciale effecten (nogal realistische vuurknallen, veel rook en zelfs een rasecht paard, als je deze bij speciaal effecten mag rekenen) maken van deze uitvoering een bijzondere theatrale belevenis. Het verhaal van Der Freischütz blijft natuurlijk een sprookje, maar wel eentje dat veel meer beladen is dat op het eerste gezicht lijkt.

Der Freischütz door Opera Compact en Het Productiehuis Valkenburg is nog te zien op 3 september in Kasteel Montfoort. Aanvang 20.30 uur

Verder lezen, kijken en luisteren

Een impressie van de hele voorstelling gemaakt door Stef Grit.

In 2018 schreef François van den Anker een mooi portret van Opera Compact

De Nationale Opera baarde eerder dit seizoen opzien met een heel anders bewerkte productie van Der Freischütz.