Hans en Grietje knabbelen popcorn
Het zijn kinderen van deze tijd, de Hans en Grietje die de Nederlandse Reisopera ten tonele voert in de productie van Hänsel und Gretel die vrijdag 30 september in première ging in Enschede. In de sprookjesopera van Engelbert Humperdinck zijn het arme kinderen die in een armoedig hutje leven, maar in de regie van Paul Carr wonen zij met vader en moeder in een flatgebouw. Ze zien er verzorgd uit. Tijdens de ouverture voert Carr het publiek via video projecties van een bebost gebied naar een stadse omgeving met grauw uitziende flats.
Conform het libretto lijden Hans en Grietje wel honger, maar dat is eigentijds gezien het aantal kinderen dat tegenwoordig zonder ontbijt naar school wordt gestuurd. Uiteraard zijn ze rebels bij afwezigheid van vader en moeder, maar de regie laat ze toch niet spelen met mobieltjes of game-apparaatjes. Hans hanteert een ouderwetse bezem als hij zijn zus achterna zit in de woonkeuken. De kinderen die in het derde bedrijf uit de betovering van de heks worden bevrijd, ogen ook hedendaags.
Toch wordt de hele zetting sprookjesachtig als Hänsel en Gretel door hun moeder op pad worden gestuurd op zoek naar bosvruchten en dan verdwaald raken in het betoverde woud. In plaats van het peperkoekenhuisje komen ze terecht bij een vervallen pretpark waar de beheerder als heks de baas speelt.
Popcorn
Uiteraard vinden de kinderen allerlei snoepgoed dat de heks listig klaar zet, zoals een grote beker popcorn die leeg geknabbeld wordt. Natuurlijk wordt Hans door de heks opgesloten in een kermisattractie om hem vet te mesten. De slimme Gretel weet de betovering van de heks evenwel te verbreken door hem in zijn popcorn-machine te duwen. Een stoet aan kinderen wordt hierdoor bevrijd. Als ook de vader en moeder in het pretpark verschijnen, is het feest compleet. Na afloop kregen alle bezoekers een zakje popcorn, met het logo van de Reisopera erop, mee naar huis!
Dragqueen-heks
De productie biedt een heerlijk kijkspel door de kleurrijke kostuums en decors naar ontwerp van Gary McCann. Hij maakte van die Knusperhexe een fantastische dragqueen in een rozerood glitterpak, hoge rode laarzen en met een opzichtige hoofdtooi. In zijn kostuum voelde de Australische tenor Michael Smallwood zich helemaal thuis gezien zijn vileine acteren en stevig aangezette zingen. Humperdinck schreef de rol weliswaar voor een mezzo-sopraan (heksen zijn per definitie vrouw) maar wordt soms door een mannenstem verklankt zoals bij de Reisopera.
De rol van Hans zette Humperdinck voor een mezzo-sopraan. Blijkbaar heeft hij nog niet de baard in de keel. Zou een mannen-alt de partij niet kunnen zingen? In deze productie is Hans uitstekend bezet met de krachtige en mannelijk gekleurde mezzo van de Hongaarse Dorottya Láng. Zij past uitstekend bij het heldere sopraangeluid van de Ierse Sarah Brady die Gretel met dartele gebaren een pittig karakter geeft. Láng en Brady vormen een prima koppel, onder meer in het beroemde Abendsegen-lied.
De vader en de moeder zijn in deze productie reële mensen. De moeder die zingt dat het leven zo moeilijk is zonder geld, lijkt sprekend op vrouwen die in de media hun beklag doen over de hoge kosten van levensonderhoud en de schulden die oplopen. De Nederlandse mezzo Anna-Maria Dur zingt en speelt de rol met gekwelde expressie. De Britse bariton Eddie Wade heeft in de uitbeelding van de vader iets van een karikatuur. Zijn gul geluid past er goed bij.
Jubelende koren
De rollen van het Zandmannetje dat de kinderen in slaap brengt en van de Morgendauw dat hen wakker maakt na hun nachtelijk verblijf in het bos, worden door de Belgische sopraan Kelly Poukens met een stem met sterke kern uitgebeeld; de fantasierijke kostuums geven aan beide rollen een sprookjesachtige uitstraling. De betoverde en uiteindelijk bevrijde kinderen worden met gretigheid gezongen en uitgebeeld door het kinderkoor van de Reisopera. Samen met de vrouwenstemmen uit het koor Consensus Vocalis zorgen zij voor een jubelend feest als de heks in een baaierd van popcorn uiteenspat. Het in de huidige tijd zoetelijke motto van de opera ‘Wanneer de nood het hoogst is, strekt God zijn helpende hand uit’, rondde in het slotkoor frontzaal met grootse expressie de voorstelling af.
Royaal
Al in de ouverture maakte het Noord Nederlands Orkest onder leiding van Karel Deseure een pittige indruk. De vaak meeslepende melodieën en volkslied-achtige vocale nummers die Humperdinck in zijn eerste opera verwerkte, werden door Deseure met schwung gedirigeerd. De veelkleurigheid op het toneel kreeg in het instrumentale spel royale aanvulling.
De voorstelling wordt in het Duits gezongen. Merkwaardig dat de Reisopera niet gekozen heeft voor een Nederlandse weergave, zoals wel het geval in de succesvolle omzetting van ‘Die verkaufte Braut’ tot ‘Bruid te koop!’ Als de regie moderniseringen aanbrengt, wringt dat met de ouderwetse tekst. Een Nederlandse bewerking zou de inhoud ten goede komen, zeker als het slotkoor in een eigentijds jasje was gekozen. Desalniettemin een leuke voorstelling die zeer geschikt is voor kinderen, zowel vanwege het kijkspel, de kwaliteit van de muziek als vanwege de lengte: twee keer een uur met pauze er tussen.
Tegelijkertijd
Engelbert Humperdinck componeerde twee sprookjesopera’s. Zijn eerste, Hänsel und Gretel oogstte bij de première in 1893 een flink succes, dat blijvend bleek want zeker in het Duitstalige gebied is dit werk nog steeds geliefd. De tweede opera op een sprookjesonderwerp voltooide Humperdinck ongeveer zeventien jaar later: Königskinder. Maar na een matig ontvangen première in Europa, zakte de belangstelling zo goed als weg. In Nederland werd het werk begin twintigste eeuw slechts één keer vertoond.
Binnenkort, op 6 oktober, volgt een tweede productie van Königskinder door De Nationale Opera. Het toeval wil dat de populaire Hänsel und Gretel en de vergeten Königskinder een week na elkaar première beleven. In Amsterdam worden beide opera’s zelfs tegelijkertijd op zondag 9 oktober als matinee uitgevoerd: de Reisopera speelt in Theater Carré Hänsel und Gretel en in het nabijgelegen theater van De Nationale Opera gaat Königskinder.
Verder lezen, kijken en luisteren
De Nederlandse Reisopera maakte een aantal video´s rond de productie van Hänsel und Gretel.
Het prachtige Avondgebed van Hans en Grietje, gezongen door Dorottya Láng en Sarah Brady.
Een leuke introductie video over de productie.
Henk Poort zingt binnenkort in Königkinder bij De Nationale Opera en sprak met Franz Straatman.
De auteur
