Razend populair zijn de documentaires, al of niet nagespeeld met acteurs, over de Britse royals. Zoals The Crown, en het leven van prinses Diana. Ook het verleden werd in prachtig opgenomen scènes nagespeeld, zoals het leven van koning Hendrik VIII in de tv-serie The Tudors met de fascinerende Jonathan Rhys Meyers in de hoofdrol. Wat dat betreft waren de Italiaanse componist Gaetano Donizetti en zijn librettisten Netflix artiesten avant la lettre met hun vier opera’s over Hendrik VIII, Anna Boleyn, Elizabeth I en Maria Stuart.

De Brusselse Munt opera biedt een uit dit viertal samengestelde Netflix-achtige productie onder de titel Bastarda. Het is de sneer die Maria Stuarda haar rivale Elisabetta in het gezicht slingert. De scène, in feite een flink deel uit de opera Maria Stuarda (1835) vormde dinsdagavond 21 maart de afsluiting van de eerste avond in de Muntschouwburg. Er volgt nog een tweede avond, zoveel scènes vallen er te halen uit de vier opera’s om het leven van koningin Elizabeth I in kaart te brengen.

Jammer genoeg kwam Bastarda I moeizaam op gang. De samensteller van het artistiek concept en het script, Olivier Fredj, tevens de regisseur van de monsterproductie, koos er voor om in een veel te lange, Engels gesproken inleiding door een drietal vertellers, allerlei aanwijzingen en informatie over het publiek uit te storten. Zoals over het invoegen van het kind Elizabeth dat als spreekrol de gezongen rol voorbereidt en aanvult. Het kind (schattig geacteerd door Nehir Hasret) speelt met poppen de scheiding na tussen haar vader Hendrik en haar moeder Anna Boleyn.

Slaapliedje?

Dan betreedt Bolena de scène en buigt zich over het gefrustreerde kind en zingt de aria ‘Al dolce guidami castel natio’ (Voer mij naar het geliefd kasteel waar ik geboren werd). Een scène uit het derde bedrijf van de opera Anna Bolena. Zij is dan veroordeeld tot de doodstraf en is in grote geestelijke verwarring. In het script van Fredj heet deze aria een slaapliedje voor de kleine Elizabeth. Salome Jicia zong dit met een intieme expressie in haar mooie sopraanstem.

Het is na de lange, gesproken inleiding, pas de eerste muziek die in Bastarda I klinkt. Spannender was het geweest om de avond te openen met een ouverture uit één van de vier opera’s, bijvoorbeeld uit Donizetti’s laatste Elizabeth-opera, Roberto Devereux. Donizetti verwerkte daarin het pas in de tijd van George Frederic Handel in zwang geraakte ‘God save the King/Queen’. Een heerlijk anachronisme van Donizetti.

Het is handig gedaan, zoals aria’s en scènes bij elkaar gevoegd zijn om het leven van Elizabeth uit te beelden. Spil in het spel de beroemde ‘Virgin-queen’, gezongen door sopraan  Francesca Sassu. Myrtó Papatanasiu staat in het programma als een dubbelrol genoemd voor een aantal andere voorstellingen. Sassu heeft een zeer heldere stem, op het felle af, erg goed passend bij haar heftige scènes. Zij vormt een mooi tegenwicht met de meer ingetogen, lyrische voordracht die Lenneke Ruiten (met virtuoos gezongen versieringen) ontplooide in de uitgebreide scène na de pauze. De ontmoeting tussen de twee koninginnen was adembenemend.

Collage-techniek

Vóór de pauze zijn er diverse momenten die het leven aan het Engelse hof dramatisch inkleurden. Zoals het tweegesprek uit de opera Anna Bolena tussen Anna Bolena (Salome Jicia) en Giovanna Seymour (net als vorig jaar in Amsterdam mezzo Raffaella Lupinacci). In zijn collagetechniek mengde regisseur Fredj deze scène met de ontmoeting die Elizabeth heeft in de opera Elisabetta al castello die Kenilworth met de vrouw van Roberto Dudley, de graaf van Leicester. Dat was soms ingewikkeld heen en weer schakelen voor het publiek. In beide gevallen gaat het om vergelijkbare smekende verzoeken van respectievelijk Seymour en Robsart.

De rol van Leicester krijgt flink contour doordat hij als minnaar van Elizabeth een dubbelspel speelde, want hij was getrouwd met Amy Robsart (waar Elizabeth pas laat achter komt) en later doet hij zich kennen als minnaar van Maria Stuarda. In een gefilmde scène konden we zien hoe Amy Robsart (Amelia in de opera, op de bühne vertolkt door de fraai zingende de sopraan Valentina Mastrangelo) op de trappen van de Muntschouwburg struikelde en dood neer viel, ten gevolge van een touw dat Elizabeth had gespannen over die trap. Volstrekt onhistorisch maar Netflix-drama waardig. De pittige tenor van Enea Scala gaf krachtig gestalte aan de hartstochtelijke uitingen van liefde voor beide koninginnen. Het kostte hem de kop.

Flets orkestspel

Ook Hendrik VIII, alias Enrico, de nogal ruig zingende bas Luca Tittoto, liep door diverse scènes heen, maar meestentijds zat hij als toeschouwer in de koninklijke loge toe te kijken. Hoe mooi en spannend er ook gezongen wordt (ook door het koor in een aantal korte scènes), uit de orkestbak klinkt geen sprankelende Donizetti. Dirigent Francesco Lanzillotta mag dan specialist heten op het gebied van het belcanto, als dirigent slaagde hij er niet in om uit het orkest kleur en drama op te wekken. Inleidingen door de blazers van scènes en aria’s klonken doorgaans flets, terwijl we juist bij het Munt-orkest veel beter gewend zijn.

Kroningsscène

Wat de productie in strakke, moderne decors, tot een zeer bijzondere maakt, zijn de kostuums. Liefst 110 stuks kledij werden er gemaakt, aangevuld met 60 paar op maat gemaakte schoenen en 23 pruiken. Allemaal zo uit de Elizabethaanse tijd afkomstig, ontworpen door Petra Reinhardt, en met groot vakmanschap gemaakt door het kostuumatelier van de Munt. Schitterend zoals Elizabeth in stralend wit met fonkelende versieringen de Bühne beheerste tijdens de kroningsscène. De aanwezigen werd verzocht bij die scène te gaan staan, waar massaal gehoor aan werd gegeven. Niet alleen de volwassen Elizabeth, maar ook het kind droeg identieke kroningsgewaden, met ontroerend een kroon op het hoofd en een pop in dezelfde uitdossing in de hand! Heel mooi, slank vallend, oogde het rode kostuums waarin Lenneke Ruiten als Maria Stuarda met waardigheid acteerde.

Wordt vervolgd.

Op 23 maart gaat Bastarda II in premiere, waarvan Franz Straatman verslag zal  doen.

*op de foto’s wordt de zingende Elizabeth gespeeld door Myrtó Papatanasiu die echter de première op 21 maart niet zong. Francesca Sassu zong die voorstelling en Nehir Hasret speelde Elizabeth op 21 maart.

Verder lezen

Franz Straatman sprak met Lenneke Ruiten over haar rol in Bastarda.