Alles klopt in Jane Austens Salon
Bij een concerttitel zoals ‘Jane Austens Salon’ heb je als luisteraar meteen een bepaald beeld voor je: een warme, huiselijke en lichte (of mooi verlichte) kamer, gevuld met de muziek uit de tijd van de schrijfster en haar lezers. Sfeervol, romantisch en kleinschalig. Al deze verwachtingen bleken voor de bezoekers van de twee uitverkochte concerten op Landgoed Zonnebeek zeker te kloppen, maar er was gelukkig ook veel meer dan alleen maar mooie oude meubels en uitzichten op het park en landerijen.
Samen met de regisseur Saskia Bonarius presenteerden de zangeres Charlotte Houberg en pianiste Heleen Vegter een volwaardige muzikale voorstelling met bekende en minder bekende liederen die zelden op een groot podium klinken. Sfeervol was het zeker, maar ook onderhoudend en muzikaal educatief, met de aandacht voor de allerkleinste details, van kleding en kapsels tot borduurwerkjes en het briefpapier. Zelfs het boek ‘Sense and Sensibility’ uit de bibliotheek van het landhuis werd op de Bechstein vleugel gelegd.
Het publiek werd getuige van de geanimeerde briefwisseling tussen de cousines Henriette en Johanna, beiden grote muziekliefhebbers.
De eerste, ‘braaf en nieuwsgierig’, was dol op zingen, borduren, bloemen en muziek en wilde niets liever dan een operazangeres worden. Haar nicht Johanna reisde graag (en was op dat moment onderweg naar Parijs), bezocht salons en had overal een eigen mening over.
In hun uitvoerige correspondentie, doorspekt met Engelse en Franse woordjes, vertelden ze elkaar het laatste muzikale nieuws en bespraken ze nieuwe publicaties, waaronder de boeken van Jane Austen (bij wie Henriette ook op de thee is geweest). Deze voor het publiek heel aantrekkelijke vorm van scenische presentatie met het voorlezen van brieven, gaf de musici de kans om de besproken muziekstukken meteen ten gehore te brengen.
De warme en emotioneel rijkgevulde stem van Charlotte Houberg bleek flexibel genoeg voor een zeer gevarieerd repertoire, want de belangstelling van de muziekminnende nichtjes was heel breed: van Belle van Zuylen tot Mozart en Haydn. Het concert werd geopend met de fraaie en melodieuze liederen L’an passé en Pauvre Agneau (uit de Tien airs en romances) van Belle van Zuylen, zelf een beroemde briefschrijfster. Helder, fris en aangenaam klonk het lied Robin Adair, dat Jane Austen zelf tot haar favorieten rekende.
In haar roman “Emma” (1815) liet de schrijfster deze melodie door Jane Fairfax op de piano spelen. Open, transparant en krachtig klonk Houberg in Mozarts aria’s L’ho perduta en Deh vieni, non tardar uit Le Nozze di Figaro (1786). Het lied Luise die Briefe (ihres ungetreuen Liebhabers verbannte, K.520) werd als een scene uit een opera gepresenteerd, met een tragische recitatief en een stevige cadens die de passie en woede van de verlaten Luise nog extra benadrukken.
Een mooie vondst vormden de drie liederen van Franz Joseph Haydn. De componist schreef ze voor de liederenbundel VI Original Canzonettas Hob. XXVIa tijdens zijn tweede bezoek aan Londen in 1794-1795. De romantische teksten met bloemrijke beschrijvingen van gevoelens en verlangens waren door Haydn in een passend muzikaal jasje gestoken, geheel in de stijl van de Italiaanse opera-aria’s. Gevoelig en sentimenteel, waren ze bedoeld voor de uitvoering in de vriendenkring en in muzieksalons,– precies zoals het ook in Zonnebeek gebeurde. Recollection geeft volgens de tijdgenoten de gevoelens van de componist zelf weer en zijn verdriet van het afscheid van zijn Engelse vrienden. Sympathy is daarentegen een gracieuze pastorale op de ‘galante’ tekst van Pietro Metastasio, terwijl de ballade Fidelity veel meer een Sturm und Drang lied is, waarin de trouw tot aan het graf wordt beloofd.
Een van de minder bekende namen op het programma was Hélène de Nervo de Montgeroult gravin de Charnay . Deze Franse componiste en pianodocente had een heel bewogen leven en liet naast de Cours complet pour l’enseignement du forte-piano ook enkele pianosonates en liederen na. De pianiste Heleen Vegter schitterde in het virtuoze Allegro Moderato con espressione uit de Pianosonate opus 5 nr.2. In haar rol als Johanna liet de pianiste een zelfbewuste vrouw zien, goed geïnformeerd en met een uitgesproken mening. Geheel in de stijl en het verlengde van haar personage was ook Vegters pianospel in zowel liederen als solostukken trefzeker en muzikaal. Samen met Houberg zorgde ze voor een dynamische en muzikale uitvoering, waarin de beide musici hun scenische temperament en dramatische talent kwijt konden.
Tot slot klonken de romancen van Maria Szymanowska, de Poolse pianiste en componiste die in de jaren twintig van de negentiende eeuw veel opzien baarde met haar recitals in Duitsland, Nederland, Frankrijk, Italië, Rusland en Engeland. Ze stond bekend door haar sostenuto cantabile stijl, waarmee ze beroemde zangers uit haar tijd in de pianomuziek probeerde te evenaren. Ze componeerde meer dan honderd pianostukken en liederen. Romance du Saule, Romance á la nuit, Ballade en Le connais-tu? uit 6 Romancen van Szymznowska gaven een mooi voorbeeld van haar romantische, zangerige en karaktervolle composities.
De eerste Jane Austin-concerten van het duo waren wellicht kleinschalig, maar overtuigden op een grote schaal. Er klopte alles in deze voorstelling: de gekozen stukken, het verhaal, de evenwichtige samenstelling van gesproken teksten en gezongen en gespeelde muziek, de talentvolle uitvoering en de gekozen locatie. Het volgende concert staat gepland op zondag 7 mei op Landgoed Singraven. Hopelijk vinden Houberg en Vegter daarna al snel nieuwe plaatsen die geschikt zijn voor hun sfeervolle en mooie muzikale voorstelling.
Het concert in Landgoed Singraven op 7 mei begint om 15.00
Verder luisteren en kijken
Charlotte Houberg en Heleen Vegter in Blow, blow thou winterwind van Roger Quilter
De auteur
