Fenomenale Siegfried in Dortmund
Op zaterdag 20 mei ging in Dortmund een nieuwe productie van Siegfried in première in de regie van Peter Konwitschny.
De oude meester van het regietheater associeer ik onwillekeurig direct met zijn Salome in Amsterdam en zodoende benaderde ik deze voorstelling met gezond wantrouwen. Maar tot mijn opluchting had Konwitschny niet gekozen voor een ‘concept’ en al helemaal niet voor ‘regisseurstheater’. Zijn Siegfried was er een uit het boekje, keurig volgens het libretto en met een tamelijk naturalistisch toneelbeeld. Dat decors en kostuums afkomstig zijn van Johannes Leiacker zal daar niet vreemd aan zijn.
Akte 1
De eerste akte toonde een half-open doos met daarin Mimes smidse en woning. Drie deuren maken mogelijk dat Siegfried en Wotan (der Wanderer) op onverwachte plaatsen ergens opduiken en Mime de stuipen op het lijf jagen. Het smeden van het zwaard gaat gepaard met veel vuur. Het leek wel alsof de Millenium Ring van Patrice Chéreau model had gestaan voor het openingsbedrijf. Siegfried en Mime gaan sjofel gekleed, Wotan loopt rond in een lawaaiig rood jack en blauwe trainingsbroek. In plaats van een grote hoed heeft hij een petje op. Tijdens het vraag en antwoordspel wordt een fles Schnapps flink aangesproken. Ladderzat verlaat Wotan het, pand maar Mime is al gauw weer bij de les.
Container
De tweede akte begint met een gesloten container op het toneel. Na de mislukte poging Fafner tot een deal te bewegen (‘Nun, Alberich, das schlug fehl’) is het Siegfrieds beurt. De voorkant van de container klapt open en we zien een gouden kamer met daarin Fafner in een badkuip, uiteraard ook van goud. De Waldvogel zit gezellig bij hem op de badrand.
Na het gevecht gaan Siegfried en zijn volgelvriendinnetje intiem samen op de bank zitten nadat zij hem eerst de Ring en de Tarnhelm heeft helpen zoeken. Alberich en Mime komen ook naar binnen en halen de kamer overhoop zoals bij een huiszoeking uit de tweederangs politieserie.
De Waldvogel wordt heel goed gespeeld door een zingende danseres die acterend een grote rol heeft gekregen. Rondom haar optreden veroorlooft Konwitschny zich heel wat kleine grapjes. Hij loopt al tegen de tachtig en de scherpe kantjes zijn er wel zo’n beetje af maar zonder een klein beetje provoceren kan het natuurlijk niet doorgaan. Met hulp van de Waldvogel wordt de dode Mime door Siegfried bij Fafner in het bad geplaatst. En daarna gaat de Held op pad voor een ontmoeting met zijn ‘bestemming’.
Vrieskist
In opnieuw een open doos zien we een vrieskist met daarin Erda. Wotan schuift het deksel gedeeltelijk open en de Oermoeder komt omhoog, gekleed in een prachtige zilvergrijze jurk. Als het gesprek op niets uitloopt zinkt ze terug in de kist. Wotan schuift het deksel er weer op en trekt de stekker er uit. Het is het einde van de geschiedenis wat hem betreft.
De confrontatie van Siegfried met Wotan verloopt zeer lijfelijk; de oudere man maakt het zijn kleinzoon flink lastig. Maar kort daarna doorschrijdt Siegfried de firewall die opa zo zorgvuldig had laten aanleggen door Loge en ontmoet hij zijn tante Brünnhilde, gekleed in een rode cocktailjurk. Naast haar toont Siegfried wel heel erg als een armoedzaaier: zo’n man heeft ze nog nooit gezien. Die dode helden waren immers altijd afkomstig uit de hogere standen? Afgezien van het karkas van de dode Grane is het toneel nu geheel leeg, geen containers meer, alleen wat vuur op de achtergrond. Eind goed al goed, voorlopig althans.
Dirigent indrukwekkend
Hoewel er over de gehele linie heel goed werd gezongen en geacteerd was het in mijn beleving toch vooral de avond van dirigent Gabriel Feltz en zijn Dortmunder Philharmoniker. Feltz heeft een enorme staat van dienst buiten het operarepertoire, zo heeft hij met de Dortmunder en de Stuttgarter Philharmoniker alle tien Mahler symfonieën opgenomen. En in de ruim tien jaar dat hij als GMD aan de Dortmunder Opera is verbonden heeft hij het huisorkest op een indrukwekkend niveau weten te brengen. Dat alles kwam prachtig samen: schitterend orkestspel waarin bijvoorbeeld subtiel werk van de strijkers te horen was naast individuele hoogstandjes van de blazers, vooral het koper liet zich goed horen. Voor Siegfrieds solo kwam de betreffende hoornist (Jan Golebiowski) bij hem op het toneel staan en kregen ze bijna ruzie om wie het belangrijkste was. De een zwaaide dreigend met zijn speer, de andere met zijn hoorn.
Lijfelijk contact
De gehele voorstelling was er sprake van een uitgekiende personenregie met waar enigszins mogelijk lijfelijk contact. De protagonisten lieten hun emoties de vrije loop en uitten dat niet alleen in hun zang, zeer overtuigend gedaan. De rol van de rondtrippelende Waldvogel kreeg er een flinke upgrade door als gebiedt de eerlijkheid me te zeggen dat sopraan Alina Wunderlin met haar zang weinig indruk wist te maken. In iets mindere mate geldt dit ook Denis Velev in de kleine rol van Fafner.
Matthias Wohlbrecht was een zeer goed Mime, krachtige stem, goed verstaanbaar, uiteraard schmierend en prima acterend. Ook over Thomas Johannes Mayer als Der Wanderer was ik zeer te spreken. Hij wist zijn Wotan op te waarderen tot een complete hoofdrol, niet slechts iemand die zo nu en dan even de boel komt verstoren. Morgan Moody als Alberich, gekleed in rokkostuum met laarzen eronder, was een vileine Nibelung die ik graag in Das Rheingold zou willen zien.
Siegfried
De titelrol was in handen van Daniel Frank, naast Feltz de belangrijkste man van de avond. Frank heeft een zeer krachtige stem die hij goed weet te doseren zonder zich waarneembaar te sparen. In zijn duet met Brünnhilde klonk hij nog even fris en verstaanbaar als tijdens het Schmiedelied. Voor een grote Wagnerrol als deze is hij absoluut geknipt.
Aude Extrémo kreeg na afloop veel bijval voor haar Erda vertolking en terecht. Wat een schitterende volle lage alt is deze zangeres! Een feest om naar te luisteren. Stéphanie Müther gaf de opera het slot dat men zich wenst: een mooi stuk solozang en een duet met Siegfried waarin ze al haar kwaliteiten als dramatische sopraan ten toon spreidde. Ik zou haar zo in Bayreuth op het toneel zetten, in elk geval een verbetering ten opzichte van vorig seizoen aldaar.
Een ovationeel applaus viel alle medewerkers ten deel waarbij ook het volledige orkest op het toneel verscheen, een mooie gewoonte na zo’n lange zware avond. Konwitschny kreeg één enkele boe te verwerken wat een opluchting voor hem geweest moet zijn. Alleen maar applaus en bijval zou zijn reputatie geen goed doen, ook al ben je in de nadagen van je carrière.
Er volgen nog voorstellingen op 29 mei, en op 4 en 10 juni. In 2025 zal Siegfried te zien zijn als de gehele Ring wordt gegeven.
Verder lezen, luisteren en kijken
In 2018 was Peter Franken bij de Siegfried van de Deutsche Oper am Rhein,
Daniel Frank zingt Siegfried in Götterdämmerung
De auteur
