Het barokorkest New Dutch Academy bestaat 20 jaar en dat wordt groots gevierd. Na vele voorbereidingen en jarenlang archiefonderzoek, treedt het Haagse ensemble op met het programma ‘Dutch Crown Jewels. Symphonic gems from the court of Orange’, onder meer in Kasteel Duivenvoorde in Voorschoten.  De (her)ontdekte ‘kroonjuwelen’ van de onbekende of weinig gespeelde componisten aan het achttiende-eeuwse Haagse Hof, zijn door NDA vanuit de originele handschriften en eerste drukken bestudeerd en eind juni op de cd vastgelegd.

Hoe onbekend deze hofcomponisten zijn is het natuurlijk relatief, want tijdens hun leven genoten ze internationale faam. Ze werkten voor de stadhouders Willem IV en Willem V – en vooral voor hun echtgenotes Anna van Hannover en Wilhelmina van Pruisen – en verzorgden de muziek bij concerten, bals en diners. Zoals de artistiek leider van NDA Simon Murphy het treffend in zijn welkomstwoorden verwoordde: ‘veel daarvan is bekend, het meeste niet’.

De klanken van de 18^de eeuw met Hauff en Graaf

Een van de componisten, Wilhelm Gottlieb Hauff , bespeelde het orgel en de beiaard van de Stevenskerk in Nijmegen en kwam geregeld naar Den Haag. De feestelijke klanken van zijn Symfonie in A, nr. 5 (Allegro moderato-Andante-Presto), tevens het openingsstuk in Kasteel Voorschoten, bepaalden meteen de stemming van het gehele concert. Ook zijn vrolijke en charmante Rondo. Allegro uit het Concert voor altviool en orkest in D (1794) met de solerende Murphy maakte een heel aangename indruk (de zangerige melodie herinnerde bij flarden aan de Fantasia nr. 3 in d voor piano van Mozart).

Naast zijn eigen jubileum, viert NDA ook de 300^ste verjaardag van de componist, violist en van 1767 tot 1790 de Oranje-hofkapelmeester Christiaan Ernst Graaf . Van hem klonk de Symfonie in Bes, opus 16 nr. 2, in zijn tijd ook bekend als de Klarinet Symfonie. De Argentijnse Angélica Meza nam de klarinetpartij voor haar rekening en voegde de warmte en zachtheid van de klank toe aan deze overwegend opgewekte, blije en zeer melodieuze muziek. De drie delen (Allegro-Andante-Presto) klonken niet alleen stijlvol en authentiek, ze wekten als het ware de klanken en kleuren van de 18^de eeuw in de muzieksalon van het kasteel tot leven.

Opera seria-aria’s van Josina van Boetzelaer

Voor de operaliefhebbers had NDA ook een verrassing in petto: de aria’s van Josina van Boetzelaer (Josina Anna Petronella barones van Aerssen). Deze hofdame van Anna van Hannover en Carolina van Oranje-Nassau had muziekles van de violist Francesco Pasquale Ricci en werd in 1765-66 een goede bekende van Leopold Mozart en zijn jonge kinderen Wolfgang en Nannerl tijdens hun verblijf in Den Haag. In 1780 publiceerde ze vier bundels met daarin de opera-aria’s met orkestbegeleiding, waaronder opus 2 en 4 op de teksten van de beroemde librettist Pietro Metastasio, die haar trouwens een bedankbriefje stuurde. De eerdere uitvoering van de drie aria’s uit opus 2 en 4 door Johannette Zomer en The Wallfish Band werd in 2011 door NTR live in concert de Haagse Nieuwe Kerk opgenomen en kwam hetzelfde jaar nog op de promotie-cd ‘The Wallfisch Band goed Dutch’ van Luister terecht. Het NDA-concertprogramma en de daaropvolgende cd met de sopraan Elise Caluwaerts presenteren drie van de vier aria’s van opus 2 ‘Raccolta d’arie sciolte con sinfonia’, opgedragen aan de Italiaanse componiste Maria Teresa Agnesi. De oorspronkelijke muziekpartijen heeft het orkest van het Zentralbibliothek van Zürich ontvangen en zelf tot een orkestpartituur bewerkt.

Voor de aria’s ‘Prenditi il figlio’ en ‘Non sperar, non lusingarti’ koos de Haagse componiste de teksten uit Metastasio’s operalibretto Le cinesi. De zeer expressieve aria ‘Tornate sereni’ is geschreven op zijn tekst uit Achille in Sciro. Tijdens het concert was het afwisselende karakter van deze effectvolle opera seria-aria’s goed waar te nemen dankzij de vrije, effectbepaalde voordracht van de sopraan. Caluwaerts liet het accent duidelijk op het pure zingen liggen, waardoor ze haar aandacht (en die van de luisteraar) volledig kon richten op de vloeiende, gemakkelijk in het gehoor liggende lijnen en welluidende melodiek. De tekstherhalingen en melodische variaties lieten ook veel ruimte voor vocale virtuositeit. De zangeres had geen moeite mee met talrijke virtuoze versieringen en vlotte roulades die Josina van Boetzelaer, zelfs een begenadigde zangeres, in haar fraaie muziek veelvuldig verstopte.

Onbekende muziek intrigeert altijd, en deze werd nog eens met enorm enthousiasme gepresenteerd. Het concert verliep vlot en energiek, geheel in overeenstemming met het karakter van de gespeelde composities. Naast het feit dat de instrumentale en vocale muziek van ‘Dutch Crown Jewels’ gemakkelijk in het gehoor ligt, heeft ze ook een pittig ritme, dat de beweging van alle composities blijft beheersen en de nodige virtuositeit van de spelers van New Dutch Academy vraagt. De aansprekende klankkleureffecten en het klankcontrast in combinatie met de aanstekelijke dialogen van de muzikale stemmen vormden een goede introductie voor de luisteraars tot het bloeiende muziekleven aan het hof van de Oranje-stadhouders.

Op 26 augustus om 14.15 uur geeft de New Dutch Academy een speciaal verjaardagsconcert in het Concertgebouw in Amsterdam.

Verder luisteren, lezen en kijken

Video trailer van Dutch Crown Jewels door NDA

Elise Caluwaerts zingt Ch’io scordi  di te van Mozart.

In 2021 maakte Elise Caluwaerts een operafilm. Jordi Kooiman schreef er over.

NDA speelt het Presto uit de ‘Symfonie in D’ van Christian Ernst Graaf.