Statig daalde Cecilia Bartoli op maandagavond 30 oktober de lange linker trap naar het podium van het Concertgebouw af. Gehuld in een zwarte cape en begeleid door een figurant- dienaar die een enorme zilverwitte veren-tooi achter haar hield. De rol van Cleopatra zong zij in een beetje scènisch gezette concertuitvoering van “Giulio Cesare in Egitto’, de onvergetelijk mooie opera van G. F. Händel op het spannende libretto van N. F. Haym.

Bartoli moet zeer genoten hebben van die afdaling. Want over die opkomst zei zij in 2005 in een interview: ‘Ik zie er naar uit weer die lange trap in het Concertgebouw af te dalen en mij direct opgenomen te voelen in die prachtige zaal.’ Ze kwam er dus al vele keren en zij bleef terugkomen in concert-recitals en concertante opera, steeds voor uitpuilende zalen. En zo was het ook maandagavond toen zij, met het mede door haar in 2016 opgerichte barokorkest Les Musiciens du Prince-Monaco en een vijftal puike solisten Händels opera presenteerde .

Betoverend

In de boven beschreven scène kwam zij op in een soort vermomming. Zij presenteerde zich als Lidia, haar gedienstige, om zo het hart te winnen van de Romeinse veldheer en keizer Julius Caesar, die verliefd was geworden op de Egyptische koningin Cleopatra. Muzikaal een betoverende scène met zo’n meeslepende Händelse melodie in het orkestrale voorspel en in de uitwerking van Cleopatra’s aria ‘V’adoro, pupille’ / Ik aanbid u, o ogen.’ Met raffinement zong Bartoli dit nummer, prachtig begeleid door het orkest. Zij kon het als het ware dromen sinds zij in 2005 voor de eerste keer deze rol zong in een geënsceneerde productie in Zürich. Daarna verbeeldde zij nog vele malen Cleopatra. Nu voor de eerste keer in Amsterdam.

De eerlijkheid gebiedt om te zeggen dat het de laatste keer zal zijn, want tijdens de uitvoering kon je horen dat het hogere register enigszins schraal is geworden. De gouden glans van vroeger was er af. Maar wat wil je: een Cleopatra van 57 jaar is al een hele prestatie. Zeker gehoord haar virtuoze verwerking van Händels versierde notenreeksen zoals in haar eerste aria ‘Non disperar, chi sa? / Verlies de hoop niet, wie weet? Dirigent Gianluca Capuano zette een supersnel tempo op, en Bartoli gaf geen krimp.

Vogelversieringen

Nog een tweede dienaar met een enorme waaier van zilverwitte veren voegde zich op het podium bij Cleopatra/Lidia. Alom verleiding waar Caesar in de persoon van countertenor Carlo Vistoli in vervoering op reageerde in de aria ‘Se in fiorito ameno prato’/ Wanneer op de bloeiende weide.’ Een duet aria met als tegenpartij de eerste violist op basis van kwinkelerende vogels die Caesar doen denken aan Lidia’s nachtelijke zingen. Het werd een schitterende artistieke competitie tussen counterstembanden en vioolsnaren in de imitatie van elkaars vogelgeluid-versieringen, nog eens dunnetjes overgedaan in het da capo gedeelte.

Vistoli demonstreerde met krachtig geluid een technische en kunstzinnige kwaliteit die het publiek tot uitzinnige jubel aanzette. Direct al bij zijn entree-ariaatje ‘Presti ormai l’egizia terra, le sue palme al vincitor’/ Laat het Egyptische volk nu de zegepalmen overhandigen aan zijn overwinnaar’, toonde Vistoli zich met zijn rijzige, slanke gestalte, zijn lange haar in een staart gebonden, en gekleed in smoking, als een ‘vincitor’. Zo zong hij! En in de razendsnel genomen woede-aria als reactie op het aangeboden afgehakte hoofd van de Romeinse generaal Pompeo, pakte Vistoli virtuoos uit. De 36-jarige Italiaan toonde zich duidelijk superieur naast Bartoli. Mooi smolten hun stemmen samen in het tedere slotduet ‘Piu amabile belta’ / Nooit zal men een grotere schoonheid kunnen vinden’.

Ontroerend duet

Een tweede duo zorgde voor heerlijke vocale genietingen: Cornelia, de weduwe van de vermoorde Pompeo, en haar zoon Sesto. Sara Mingardo, gekleed in donkerblauw, ontplooide haar vol klinkende altstem met innige uitdrukking in haar eerste aria ‘Priva son d’ogni onforto’/ Alle troost is mij ontzegd’.

Gevolgd door de wraak-aria die zoon Sesto in de persoon van de countertenor Kangmin Justin Kim razend virtuoos zong. Niet alleen als zanger een opvallende persoonlijkheid in de solistengroep, maar ook spannend in zijn acteren.

Mingardo en Kim maakten van hun duet dat het eerste bedrijf afsluit een ontroerende scène, ondersteund door een intens mooi begeleidend orkest.

Een stevige inbreng had de bas José Coca Loza als de Egyptische generaal Achilla. Hij heeft een oogje op de Romeinse Cornelia. Loza bezong met hartstocht in zijn ruige stem zijn liefde, in kleuring prachtig samenvallend met het geluid van de fagot die deze aria omspeelt.  Niet alleen hier, maar op talloze plekken weefde Händel solo-instrumenten in aria’s, zoals de hoorn (excellente solist) in Caesar’s aria hoe een jager zijn prooi besluipt, of de kwinkelerende blokfluiten die de zachte briesjes verklanken in Caesars scène op het strand.

De tegenspeler in het verhaal is Tolomeo, beter bekend als Ptolomeus, koning van Egypte.  Countertenor Max Emanuel Cencic gaf met zijn virtuoze stem stevig gestalte aan het sluwe karakter. Zalvend fraai klonk zijn liefdesverklaring ‘Belle dee di questo core’/ Mooie godinnen van mijn hart’. In de vocale bezetting was één rol wegbezuindigd, die van Cleopatra’s dienaar Nireno. Hij werd niet gemist.

Prinselijk orkest

Het succes van de uitvoering (het slotapplaus loog er niet om) werd mede gedragen door het uitstekende prinselijk orkest uit Monaco, dat onderdeel is van de Opéra in Monte Carlo. Chef-dirigent Capuano hield stevige tempi aan, maar bewoog expressief mee in de lyrische vocale passages. Het viel op dat hij in de da capo gedeeltes ook instrumentale versieringen liet toevoegen, wat uitbundige en spannende effecten opleverde in samenhang met de vocale wentelingen rond de zanglijnen.

Meer counter tenoren

Liefhebbers van de mannelijke alt kunnen later deze maand hun hart nogmaals ophalen. Op 11 november zingt Philippe Jarousski in het Concertgebouw een programma ‘ Vergeten aria’s’ begeleid door het barokorkest ‘Le Concert de la Loge’.  Daarna volgt de Poolse countertenor Jakub Józef Orlinski die op 19 november optreedt in het Amsterdams Concertgebouw. De befaamde spectaculair zingende Poolse counter tenor zingt een Italiaans programma, begeleid door een al even fameus barokorkest, ‘Il Pomo d’Oro’. Place de l’Opera bezoekers krijgen 10% korting via Barok Vocaal. Meer informatie in onze agenda.

Verder lezen, luisteren en kijken

Bijna exact 10 jaar geleden was Cecilia Bartoli ook in het Concertgebouw.

‘Giulio Cesare’ bij De Nationale Opera eerder in 2023 

In 2012 zong Cecilia Bartoli ook de rol van Cleopatra.

Kangmin Justin Kim zingt ‘Da tempeste’ in 2018

In 2014 maakte Jordi Kooiman een portret van Max Emanuel Cencic