Het licht ging helemaal uit, het barokensemble Il Pomo d’oro begon te spelen en van de lange trap naar het podium van het Amsterdams Concertgebouw daalde countertenor Jakub Józef Orliński met statige stappen af. Een flinke spotlight gaf zondagavond 19 november extra accent aan het begin van een solo-recital door de Poolse zanger. Met een wijde zwarte mantel met gouden versiering losjes over de schouders oogde hij als een popster. Orliński zette meteen in met een flinke passage uit de opera De kroning van Poppea van Claudio Monteverdi, waarin Ottone, echtgenoot van Poppea, tot de ontdekking komt dat zijn lief in bed is gekropen met keizer Nero. Met groot gemak kleurde Orlinski met zijn krachtige en soepele altstem de gevoelens van liefde, teleurstelling, ontreddering en woede bij de bedrogen echtgenoot in.

Beyond

De stampvolle concertzaal luisterde ademloos naar deze stevige opmaat van een programma getiteld Beyond. Orliński reist er mee rond door Europa om zijn liefde voor de Italiaanse muziek uit de baroktijd uit de dragen. Met de titel Beyond, oftewel Voorbij, wil hij aantonen dat deze muziek uit een verleden tijd nog steeds relevant en levend is voor ons, en zowel het hart beroert als de zinnen ontspant door de uitstraling van de vocale composities. En natuurlijk heeft hij het bijna zelfde programma vastgelegd op een cd die door zijn enorme schare fans wordt omarmd.

Na afloop van het concert stond er een lange rij concertgangers te wachten om een handtekening te krijgen op een T-shirt, tas, cd-boekje of programmaboekje. Toppunt van fanliefde: op de foto met de geliefde artiest. In een casual donker shirt en dito slobberbroek een gewone jongeman die met veel plezier aan alle wensen voldeed. In niets leek hij op de entertainer in een strak gesneden crème kleurig kostuum die met veel flair de ene aria na de andere zong. Soms liggend op het podium, dan weer dansend op het ritme van een begeleiding en uiteindelijk tot groot vermaak van het publiek salto’s makend, even virtuoos als de coloraturen die hij met hetzelfde gemak de zaal in slingerde.

Als een speer

De bijna 33-jarige zanger stapte in 2017 het grote muziekleven in met een optreden tijdens het Festival van Aix-en- Provence en won meteen aller aandacht. Hij was net afgestudeerd aan de Juilliard School of Music in New York. Een jaar later had hij al zijn eerste cd op zak. Dat zijn carrière zich als een speer zou ontwikkelen, had de zangstudent in Warschau nooit vermoed. Want op het conservatorium, daar vond de toelatingscommissie hem niet goed genoeg. Drie jaar lang kreeg hij er toch les, maar moest zijn studie wel zelf betalen. Hij zette door en ontwikkelde een bijzonder stemorgaan dat ik schat op zeker drie octaven.

Tijdens het concert daalde hij in een van de aria’s diep af in het borstregister, en dat klonk heel goed. Enig minpunt aan zijn stemkarakter vind ik de scherpte die hij laat horen in de klinker i. Die komt nogal vaak voor in Italiaanse teksten. Maar voor de rest laat Orliński een mooi vloeiend en ontspannen geluid horen dat hij van intiem tot dramatisch luid kan benutten. Zeer fraai droeg hij het beroemde liefdeslied ‘Amarilli, mia bella’ voor van Giulio Caccini. Op het programma een stoet aan namen, van de bekende Frescobaldi tot de onbekende Giovanni Cesare Netti , met twee opera’s op zijn werklijst geen grootheid in de Italiaanse operageschiedenis. Hij schreef een komische act voor een oude vrouw, door Orliński, de mantel om hoofd en schouders gedrapeerd, gebogen strompelend en met verwrongen stem zingend, perfect uitgebeeld.

Cavalli

Sterk nummer vond ik een aria uit een opera van Francesco Cavalli (in de jaren zeventig bij de Nederlandse Operastichting gepromoot, maar in later decennia vergeten) getiteld Pompeo Magno met mooie, lange zanglijnen en fraai omspeeld door de eerste violiste in het ‘Pomo d’Oro’ gezelschap. Opgericht in 2012, tegenwoordig in vaste relatie met Orliński. In kleine bezetting (slechts twee violen), een paar blazers en uitgebreid continuo, kwam het goed aan de bak in onder meer een sonate voor twee violen van de Duitser Johann Caspar Kerll. Interessant bleek een vierdelige sinfonia van Carlo Pallavicino uit diens opera Demetrio.

Zo wandelden we, letterlijk aan de hand van Orliński, door het Italiaanse muzieklandschap. Hij liep over het podium en door de zaal, hield daarbij soms een lichtstaaf in de hand en bescheen de componistennamen in de cartouches tegen muren van het Concertgebouw. Allemaal ‘beyond’, maar de meesten (Mahler, Bruckner, Beethoven, Bach, Rachmaninoff, et cetera) springlevend in het Amsterdamse muziekleven. Misschien zag hij ook de gouden letters Scarlatti. Helaas niet in zijn programma. Eén dag eerder echter vulde diens opera Il Mitridate * de ruimte. Met ook een prachtige countertenor, Paul-Antoine Bénos-Djian, maar niet zo showy als Orliński, in de hoofdrol.

Viotti

Met zijn lichaam van elastiek demonstreerde hij de unieke plek die hij als zanger en volleerd professioneel street dancer (gegroeid vanuit zijn jeugdjaren) ook inneemt. Kortom: acrobaat met stem en lijf. Orliński doet mij een denken aan dirigent Lorenzo Viotti (NedPhO-chef) die eveneens buiten de muzikale paden treedt. In de biografische aantekening viel mij op de zin: ‘In de spaarzame tijd die Orliński over heeft, werkt hij als danser, model en acrobaat mee aan campagnes van verschillende commerciële merken’. Idem dito leeftijdgenoot en sportman Viotti.

Orlinski zingt hetzelfde programma ook in Arnhem, op 22 november, in concertgebouw Musis Sacrum.

Verder kijken, luisteren en lezen

Amarilli, gezongen door Jakub Józef Orliński met Il pomo d’oro

Van de Cd Beyond zijn op Youtube verschillende aria’s te zien en te horen.

En hier is Orlińksi break dansend(breaking).

In mei van 2022 verblufte Orliński Martin Toet in het de Kleine Zaal.

*Hier de recensie van Franz Straatman van Il Mitridate Eupartore.