Opera Ballet Vlaanderen herneemt momenteel de succesvolle productie van Georges Bizets Les pêcheurs de perles van het theatercollectief FC Bergman uit 2018. Naar eigen zeggen is er sprake van een ‘hertaling’ van het origineel en dat betekent dat je als toeschouwer de gezongen teksten maar beter grotendeels kunt  negeren. De handeling speelt zich namelijk af in een verzorgingshuis voor hoogbejaarden al spelen gebeurtenissen op een strand wel degelijk een rol.

Het openingsbeeld laat een groep oude tot zeer oude mensen zien in de eetzaal van een verzorgingshuis. Personeel loopt in witte uniformen, er heerst de sfeer van een ziekenhuis als voorportaal van de dood. Als na de ouverture direct al een figurant overlijdt en op een brancard rechtstreeks naar het aanpalende mortuarium wordt geleid, is de toon gezet: ‘Laat alle hoop varen, gij die hier binnentreedt.’ Na het openingskoor nog een tweede sterfgeval, die gaat naar een aflegkamer. Duidelijk is dat het concept een beetje met ‘Bergman’ aan de haal is gegaan. Of dat ze gewoon een nogal morbide perceptie hebben van een bejaardenhuis in het algemeen.

Een van de oude mannen, Zurga, wordt door een krachtig zingend bejaardenkoor tot hun absolute leider uitgeroepen. De stemmen hebben niet te lijden gehad onder de hoge leeftijd. Dan verschijnt een onbekende oude man die wordt herkend als Nadir. Zijn komst is allesbehalve toevallig, hij volgt het spoor van Leila, maar dat mag Zurga niet weten.

Oude diva

Leila maakt haar entree in een rolstoel, functioneel ditmaal. Getooid met hoofddoek en zonnebril en ingepakt in oudmakende kleren is ze onherkenbaar. Ze wordt geïnstalleerd als tijdelijke beschermgodin van de troep en Elena Tsallagova laat haar stem oud en scherp klinken als ze meermalen zingt: ‘je le jure.’ Haar eerste grote aria ‘O dieu Brahma’ volgt kort daarop. Ze zingt deze als een als diva uit vervlogen tijden voor de bejaarden die vanaf nu haar publiek zullen vormen. Tsallagova’s stem klonk ook hier wat harder en scherper dan gebruikelijk alsof ze daadwerkelijk die negentigjarige was die ze moest voorstellen. De coloraturen waren ook niet allemaal even geslaagd.

Nadir en Leila hebben elkaar herkend, ze hebben een verleden samen al weet Zurga daar het fijne niet van. Nadir staat ’s nachts aan Leila’s deur en troont haar mee. Ze sputtert aanvankelijk tegen, maar hij zet door. En daar wordt de gedachte achter dat bejaardenhuis duidelijk.

Bepaalde herinneringen beklijven tot op zeer hoge leeftijd. Dat kunnen mooie, maar ook pijnlijke herinneringen zijn, bijvoorbeeld uit de prille jeugd. Verliefdheid en vooral gemiste kansen op liefdesgebied niet uitgezonderd. In het geval van Nadir en Zurga leeft de herinnering aan de mooie Leila op het strand. Ze willen haar allebei, maken ruzie en leggen het bij. En om hun vriendschap te behouden hebben ze elkaar beloofd Leila verder met rust te laten: een ‘pinky swear’, heel plechtig.

Maar in hun herinnering is het een fantasie geworden: ‘sex on the beach’. En dat wordt getoond door een naakt koppel virtuoos een paringsdans te laten uitvoeren terwijl Nadir met de hoogbejaarde Leila staat te zingen. Later pelt hij haar af, eerst tot het naaktpak dat haar ongenadig toont als verlepte oude vrouw. Dan trekt ze haar gezichtsmasker af en stroopt Nadir die oude laag af en staat Tsallagova geheel naakt op een cache gêne na. Nadir houdt zijn kleren aan, hij blijft oud. Leila wordt alleen jong in zijn fantasie en de toeschouwers zien haar door zijn ogen. Niet geheel verrassend klinkt ook haar stem nu veel jonger, mooi transformatie.

Confrontatie

Zurga heeft een dubbel die de tekst van de priester Nourabad vertolkt. Hij speelt feitelijk de rol van de jonge Zurga terwijl dat copulerende danskoppel de jonge Nadir en Leila voorstelt. De confrontatie tussen een jonge Leila en de oude Zurga krijgt extra emotionele diepgang doordat Zurga zijn jonge alter ego wegstuurt. Uiteindelijk geeft hij toe, zijn leven zit er definitief op nu hem ook die lang gekoesterde fantasie is ontnomen. Leila heeft hem nooit gewild en Nadir heeft hem besodemieterd. Verplegers helpen hem zich uitleden en hij gaat in zijn ondergoed op de schuifplank van een opening in de dodencel zitten, wachtend op zijn fysieke einde. Het is een treffend slot van een bijzondere lezing van deze opera.

Het decor staat op een draaitoneel waardoor afwisselend het bejaardenhuis en een gefixeerde hoge golf te zien zijn waar men op het strand langs kan lopen. Het verleden wordt getoond als diorama en daar zien we dat danskoppel in gedimd licht optreden. Hun naaktheid is geheel van secundair belang, de choreografie is het scenische hoogtepunt van de voorstelling.

Tenor Marc Laho is zelf al niet meer de jongste en hoefde nauwelijks ouder geschminkt te worden. Hij had verrassend weinig moeite met de hoge ligging van zijn aria ‘Je crois entendre encore’. Een open doekje was hier op zijn plaats geweest. De wat barse Kartal Karagedik ( alterneert met de Nederlandse bariton Quirijn de Lang) viel meer in de smaak bij het publiek. Hij zette dan ook een goed verzorgde Zurga neer en liet daarbij zijn stem onbekommerd jeugdig klinken. Niks bejaard voor hem. Zijn jonge versie werd adequaat gezongen door Jacob Abel.

Het danskoppel Bianca Zueneli en Jan DeBoom stal bij vlagen de show maar de absolute ster was toch Elena Tsallagova die die zowel acterend als zingend liet blijken dat dit regieconcept haar paste als een handschoen. Alle lof voor deze sopraan.

Karel Deseure stond voor het orkest van Opera Vlaanderen. Mede dankzij zijn inbreng heb ik deze keer echt kunnen genieten van de orkestpartij, nooit eerder zo goed horen spelen.

De voorstelling wordt nog drie keer gespeeld in Antwerpen en vervolgens nog zes keer in Gent en er zijn voor alle hoofdrollen dubbele bezettingen.

Verder lezen, kijken en luisteren

De trailer van Les pêcheurs des perles.

Dit schreef Franz Straatman over dezelfde productie in 2018.

Ook deze video is van de originele productie in 2018.