Onder het motto ‘De kracht van vier’ presenteerde de Strijkkwartet Biënnale Amsterdam vorige week een waaier aan oude en nieuwe composities voor de klassieke kwartetformatie. In enkele gevallen werd die kracht aangevuld met een vijfde stem, zelfs letterlijk, namelijk de menselijke stem. Zoals in de combinatie van het Amerikaanse Calder Quartet met de eveneens Amerikaanse bas-bariton Davóne Tines, op vrijdag 2 februari in het Amsterdamse Muziekgebouw aan ‘t IJ.

Tines bedacht een recital gebaseerd op de thematiek van de vaste gezangen uit de klassiek-latijnse, rooms-katholieke mis. Hij kon, na successen te hebben geboekt in opera-producties, een stap zetten naar het liedrecital toen hij werd uitgenodigd om in de Newyorkse Carnegie Hall een solo-programma uit te voeren. Tines wilde echter niet in de sporen treden van de geijkte liedavonden. Hij vond in de structuur van de mis het houvast om alles onder te brengen waarmee hij was opgegroeid vanuit zijn jeugd en latere conservatoriumstudie: spirituals, gospelsongs, Bach, opera en nieuw gecomponeerde muziek. Hij gaf het de titel MASS, de Engelse benaming van het begrip MIS. Die aanduiding prikkelde mijn nieuwsgierigheid.

Geen mis-muziek

In het kader van de strijkkwartet biënnale breidde Tines zijn opzet voor zang en piano uit door kwartetmuziek van de hedendaagse Amerikaanse componiste en violiste Caroline Shaw en van de Nederlandse componist Igee Dieudonné toe te voegen aan de misdelen. Die kleurde Tines in met zangstukken uit diverse stijlen en tijden, zoals Bachs aria ‘Mache dich, mein Herze rein’ als Credo-zang, begeleid door het Calder strijkkwartet, en de gospelsong ‘Give me Jesus’ bij het Gloria. Echte mis-muziek klonk er jammer genoeg niet.

Op papier een interessant project. Maar waarom de delen van de mis door elkaar werden gegooid, was mij een raadsel. Na Kyrie volgde Agnus Dei; Credo ging aan het Gloria vooraf en de afsluiting geschiedde in Sanctus en Benedictus. De Latijnse teksten waren beknot tot de eerste woorden die door Davóne Tines met pathetische uithalen werden gereciteerd. Het accent viel op de recitalnummers, zoals bij het Kyrie de aria ‘Leave me, loathsome light’ uit Händels opera Semele. Daarin reageert Somnus, de god van de slaap, boos omdat hij wakker wordt gemaakt door de godin Juno.  Mooi nummer, helemaal passend in de volle, diepe stem van Tines. Maar de relatie met het Kyrie ontging mij totaal.

Kalenderwijsheden

Tines zong zijn recital al wandelend, zittend of liggend rond het Calder kwartet, in een mise-en-scène die regisseur Lisenka Heijboer Castanon voor hem had uitgedacht. Onder de spaarzame belichting zag het er geheimzinnig uit. Behalve zingend uitte Tines zich ook roepend tot schreeuwend. Minutenlang daverde het woord ‘John’ door de zaal. Tegen de achterwand werden teksten geprojecteerd, kalenderwijsheden zoals ‘Every act of creation is an act of destruction’.

De vier Calder-strijkers speelden onverstoorbaar door. De kleurrijke werken van Shaw en Dieudonnée gaven mij overigens geen idee over de relatie met de misdelen. Alhoewel het publiek in de volle concertzaal enthousiast reageerde in het slotapplaus, kon ik niet anders dan concluderen dat MASS voor mij een mislukt project is.

Verder lezen, luisteren en kijken

Davóne Tines zingt Give me Jesus.

Peter Franken zag een prachtige rol van Davóne Tines in 2019 in Girls of the Golden West.