Het Utrechts Operakoor, het Voorburgs Operakoor en Opera Flevoland brengen  Vincenzo Bellini’s opera La Sonnambula gezamenlijk tot leven in een mix van komische momenten & hartverwarmende melodieën.

Somnambulisme is een eigenaardige slaapstoornis. Mensen die eraan leiden ondernemen verrassend genoeg diverse fysieke activiteiten terwijl ze eigenlijk in dromenland zijn. Het valt onder de categorie parasomnieën en is een heuse aandoening. Ook in de opera La Sonnambula, Italiaans voor slaapwandelaar, komt deze aandoening voor. De capriolen die Amina uithaalt leiden bijna tot een vreselijke val, het einde van haar verloving, en in ieder geval tot een vrolijke opera.

Na het geslaagde samenwerkingsproject in 2022, waarbij het Utrechts Operakoor samenwerkte met het Voorburgs Operakoor en Opera Flevoland voor de uitvoering van Giovanna d’Arco, werd ook dit jaar besloten om gezamenlijk aan een nieuw project te werken in Tivoli Vredenburg.

Concertante uitvoeringen door een amateurkoor met professionele solisten van naam is de mooie traditie die het Utrechts Operakoor al tientallen jaren in ere houdt. Net als de samenwerking met het oudste symfonie orkest van Nederland. Met de oprichting in 1823 staat het Utrechtsch Studenten Concert zelfs in het Guiness Book of Records.

De voorzitter van het Utrechts Operakoor, Harry Sipkes, legde voor de voorstelling uit waarom er voor de opera La Sonnambula gekozen is. De eerste reden; ‘er moet voor het koor een flinke hoeveelheid te zingen zijn en de tweede reden was- iets wat we zeker in deze tijd ook belangrijk vinden- het moet goed aflopen!’

En dat doet deze opera. Met La Sonnambula zette Vincenzo Bellini een ode aan de Italiaanse zangkunst neer. Het werk wordt wel gezien als het hoogtepunt in de geschiedenis van het Italiaanse romantische operarepertoire. Het ging op 6 maart 1831 in première in Milaan als de zevende opera van de tien die er door Bellini geschreven zijn. De opera was vrij snel na de eerste uitvoering een succes. Daar heeft Bellini niet lang van kunnen genieten want hij stierf drie jaar na de première, toen hij nog maar 34 jaar was.

Ondertiteling

De opera wordt niet onder-of boventiteld. In plaats daarvan zien we op de achtergrond wat plaatjes met stuken tekst die min of meer de lading van de scène op dat moment dekken. Het is duidelijk dat een voormalig Utrechts Opera koor lid hier veel tijd ingestoken heeft. Een videokunstenaar of vertelprofessional had hier mogelijk nog wat meer winst kunnen behalen. De Pinokkio met lange neus werd bij het liegen van Lisa door het publiek verwelkomt met blij gelach.

Het verhaal

Er is geen ouverture, maar een orkestrale introductie. Al snel volgt het koor van dorpelingen met de aria ‘Viva Amina’. De plaats van handeling is een schilderachtige Zwitserse gehucht. Het is dorp, waar iedereen elkaar kent en zelfs de koeien je bij je naam begroeten. Amina, de mooiste meid van de streek, staat op het punt haar geluk te bezegelen met Elvino, haar prins op het witte paard. Maar zoals dat gaat in kleine dorpjes, komt er altijd wel iemand roet in het eten gooien. Alessio doet een wanhopige poging om Lisa te imponeren, omdat hij nog steeds in de race is voor haar aandacht. Zij lijkt op een CD met een track die op repeat staat en die gaat over Elvino. Dan meldt zich een mysterieuze vreemdeling, die doet alsof hij de plaatselijke hotspot als zijn broekzak kent. Hij begint over oude liefdes en met name over Amina, waardoor Elvino’s jaloezie wordt aangewakkerd. En voordat we het weten, zitten we midden in een soapdrama met een verhaal over een vermeende geest die het dorp bezoekt en een verwarde graaf die als een malle rond flirt. Nou, je raadt het al, Elvino’s heetgebakerde aard maakt dat zijn jaloezie begint te borrelen als een pan vol pasta op het vuur. En als klap op de vuurpijl blijkt de vermeende geest van het dorp de slaapwandelende Amina te zijn. Ook in deze operascène maakt ze een nachtelijke tour door het dorp. En wat denk je?

Ze eindigt op de bank in de kamer van de vreemdeling, graaf Rodolfo, die toevallig in de buurt is, en er stiekem vandoor gaat uit het raam. Hij kent zijn opera ontsnappingsklassiekers dus kijkt eerst naar rondlopende tuinmannen en verstuikt nog net niet zijn enkel.

Ondertussen veranderen de huwelijksplannen sneller dan het weer in de bergen. Elvino, de arme dwaas, wisselt van bruid alsof het om een kaartspel gaat, terwijl Amina’s adoptiemoeder, Teresa, Lisa’s vuile was buiten hangt met een gevallen zakdoek.

En net wanneer je denkt dat het niet gekker kan worden, besluit Amina een slaapwandeling te maken boven een afgrond. De dorpelingen durven haar niet wakker te maken, bang dat ze naar beneden zal kukelen.

Tijdens al het slaapwandelen zingt ze de prachtige aria die haar gebroken hart vertolkt. Gelukkig brengt Elvino zijn grijze massa op orde en sprint naar haar toe, sluit haar in zijn armen en zet de boel weer op de rails. En nu maar altijd een natte dweil voor de slaapkamerdeur!

Zangers

Elenora Hu in de hoofdrol van de slaapwandelaar Amina, bedankt Teresa in haar tweede aria voor haar fijne jeugd. ‘Come per me sereno’. Ze geeft hier meteen haar visitekaartje af, wat een prachtig gezongen aria, grote klasse!

De vorige keer dat Elenora in Vredenburg optrad, op 3 december 2023, stal ze wat mij betreft ook al de show in het ‘100 jaar Callas’ programma. Ze zong toen prachtige aria’s van componisten als Puccini, Rossini en Verdi. Haar vertolking van ‘Ah! non credea mirarti’ ook een aria La Sonnambula was toen zeer indrukwekkend en bleef bij. Het Callas hommage programma werd destijds begeleid door het professionele orkest Phion (het Orkest van Gelderland & Overijssel). Francis Broekhuizen sloot het programma af met de bekende Puccini-aria “Vissi d’arte” uit Tosca en dat was een groot succes, ze komt qua acteren misschien wel dicht bij Callas (vooral in haar latere jaren), maar  Elenora Hu met haar jeugdige charme en sprankeling wist de intentie van de jonge Callas op een prachtige manier weer te geven. In Vredenburg bewees Elenora dat ze de hele opera aan kan en klaar is voor rollen in dit repertoire.

Elnara Muermans weet met haar rode jurk meteen alle ogen op zich gericht om als Lisa de aandacht van Amina af te leiden. Die kracht heeft ze ook in haar stem en in haar persoonlijkheid, een hele theatrale verschijning. Ze lijkt ook grote delen van de rol uit het hoofd te zingen terwijl ik niet op haar website zag dat ze de rol op haar repertoire had staan.

Martijn Sanders geeft een levendige vertolking van Alessio, waarbij hij zijn warme stem dienstbaar inzet ten behoeve van het koor. Vooral in de eerste akte, tijdens een uitdagende ritmische passage, ondersteunt hij het koor op een bewonderenswaardige manier. Naarmate de voorstelling vordert, neemt hij steeds meer de leiding, wat resulteert in een nog beter resultaat.

Gevorg Apérants zet een krachtige temperamentvolle Elvino neer. Het was zijn eerste echte belcanto rol. in Nederland De aria ‘Perdona, o mia diletta’ (Elvino komt te laat op zijn eigen verlovingsfeestje) is bloedmooi en heel spannend. Hij heeft een sterke en heldere lyrische tenor. Tot de pauze is hij buitengewoon goed, daarna klinkt hij wat vlakker, misschien vermoeid, maar het blijft een hele mooie stem voor deze rol en iemand die ik vaker wil horen.

Nanco de Vries heeft in allerijl de rol van Rodolfo moeten overnemen omdat de geplande bariton door corona was geveld. Op zijn beurt laat hij zich   verontschuldigen vanwege verkoudheid. Beleefdheid gebied dan daar niet over te schijven, maar wat mij betreft was het mooi gezongen en een zanger met een perfecte timing.

De partij van Teresa, gezongen door Esther Kuiper heeft meteen in het begin een mooie solo en ze viel op. In de 2^e acte, in samenzang met de anderen, kleurt ze prachtig en maakt van deze kleine rol wat. Bij Nationale Opera en Ballet in december zong ze ‘Dritte Dame’ in Die Zäuberflote, maar ze was zo opgemaakt dat je haar niet zou herkennen.

Koor en orkest

Een groot operakoor, ik telde toch zeker wel 100 zang liefhebbers op het podium, en dan helemaal  als het uit drie operakoren is samengesteld, is altijd een enorme uitdaging. Eenmaal op gang gaat het heel goed en zie je veel zangers heerlijk staan te genieten. Sommige zangers zie je ook een flink deel uit het hoofd doen, wat in het Italiaans nog geen sine cure is. Bij inzetten wordt vaak even gewacht of de collega zanger al heeft inzet waardoor de massa wat traag op gang komt. Maar het fijn samen zingen staat voorop en bij bekendere stukken of stukken met een hoger tempo is de kwaliteit heel goed.

Het Utrechtsche Studenten Concert onder leiding van Ardjoena Soerjadi, speelt bijna nergens te hard. Het zijn amateurmusici die naast hun studie, bijvoorbeeld medicijnen, letteren of geschiedenis een instrument bespelen. Hun bekendheid met dit repertoire zal ook niet groot zijn. Langzaam, zacht en zuiver spelen is een uitdaging. De ritmesectie heeft het soms moeilijk, terwijl koper en de blaassectie ineens verrassend mooi en virtuoos de aria’s in een werkelijke dialoog ondersteund, iets waar ook beroepsmusici trots op zouden zijn.

En dan is er het heerlijke tutti einde. Prachtig, vrolijk speels en sprankelend. Het oudste orkest van Nederland met zeer getalenteerde amateurmusici klinkt ineens verrassend jong en wat fijn dat hier zoveel zangers hun hobby uitoefenen in de mooie koortraditie van Nederland. We hebben zoveel talent in Nederland en heerlijk om al deze professionele zangers de prachtige Sonnambula van koor en orkest te horen larderen.

Ex Zanger

Naast mij zit een ex zanger van het Utrechts Operakoor zichtbaar te genieten. Hij was ruim 16 jaar lid van het koor. ‘Ik ben tenor en nu in de 80,  ik vond het welletjes. Ik zing nog wel in een ander koor hoor maar, dan in mijn woonplaats Maarssen. In 2022 heb ik nog meegezongen in Giovanna d’Arco van Giuseppe Verdi. Na de corona is het wel een beetje veranderd er zijn veel mensen van het koor gegaan en nieuwe mensen zijn lastig te vinden. Het Utrechts Operakoor zoekt echt zangers!’ ‘Mijn man had gehoopt meer mee te kunnen zingen’, zegt de vrouw naast hem.  Na de pauze komt mijn buurman de amateur tenor daarop terug; ‘om eerlijk te zijn is het wel logisch hoor, ik denk dat we dit voor het laatst gezongen hebben in 2012 of misschien nog wel eerder, dus dat is ook al wel een hele tijd geleden.’ Als na de pauze het prachtige gezongen koor nummer ‘Qui la selva e piu folta’ klinkt stoot mijn buurman mij aan; ‘mooi he! Dat kende ik nog wel’. Op de website thuis zocht ik op wanneer het Utrechts Operakoor Sonnambula eerder uitvoerde en ik zag dat het zelfs 2008 geweest moet zijn, dus aan zijn geheugen voor de tekst en muziek lag het niet, hooguit waren de jaartallen wat vervaagd.

Verder lezen, luisteren en kijken

Ook in Paradiso in Amsterdam schitterde  Elenora Hu in 2023

Elenora Hu zong de aria ‘Ah! non credea mirarti’ in 2023 bij Podium Klassiek.

Peter Franken zag in Luik een geënceneerde La Sonnambula.

Het Utrechts Sudenten Concert kreeg begin 2024 de Schaunard Award uitgereikt voor Doctor Atomic.