Op een warme zomermiddag in augustus naar het Friese Weststellingwerf afreizen is voor een opera liefhebber vanzelfsprekend. Het is waarschijnlijk de enige gemeente ter wereld die- met een slordige 26.500 inwoners- er maar liefst twee operagezelschappen op nahoudt: Opera Spanga en Opera Nijetrijne.

Op 13 augustus 2024 is het, als ik om vier uur uit de auto stap, precies dertig graden. Na een kwartiertje wandelen door het mooie laagveengebied De Rottige Meente kom je bij de locatie waar Opera Nijetrijne haar première gaat brengen. Dit keer de Nederlands hertaalde versie van Joseph Haydn’s ‘Le Pescatrici’, omgedoopt tot ‘Viswijven’. Sinds 2001 brengt Opera Nijetrijne jaarlijks een 18e-eeuwse opera in de openlucht.

Natuurlijke Viswijven

De setting aan het riviertje de Scheene draagt dus zeker bij aan de ervaring en het natuurgebied de Rottige Meente vormt deels het decor voor de opera. Het gezelschap voegt daar vaak inventieve bouwsels aan toe. Deze maal zijn er een aantal achthoekige vormen die als abstracte huizen dienen en met lappen en vodden de teloorgang van het dorp weergeven. Ze doen mij nog het meeste denken aan cellen in een bijenkorf. De bedrijvigheid in het dorp en de ‘in’ en ‘uit’ de cellen hollende zangers alsmede ‘de bij’ als bedreigde diersoort. De stoffen vissen in alle vormen en kleuren waren prachtig voorzien van zilveren epauletten. Het was bijzonder inventief en komisch hoe de dames de rode slierten uit de beesten verwijderen. De pruiken en kostumering was sowieso heel fraai werk van Sanne Puijk.

De plot

Viswijven is een operabewerking naar het oorspronkelijke libretto voor Le Pescatrici van Carlo Goldoni, maar daar blijft in de Nijetrijne versie nauwelijks iets van over. In een vissersdorpje dat vecht om het hoofd boven water te houden treffen we Lesbina, die erop uit is een rijke man te trouwen. Ze gaat met Frisselino die sinds zijn jeugd op haar verkikkerd is en hoopt om met haar te trouwen. Eurilda ook uit het dorp is meer ‘woke’ en betrokken bij de wereldproblematiek en heeft nog geen behoefte aan een relatie. Zij woont nog thuis bij Mastricco, in de veronderstelling dat deze haar vader is.

Op een gegeven moment arriveert een prins in het dorp die in de Nijetrijne- versie is getransformeerd tot een rijke manager. Hij onthult dat één van de inwoners eigenlijk een prinses is, in de deze versie een rijke erfgenaam, en dan kunnen de verwikkelingen beginnen. Nijetrijne laat een stel extra zangers weg waardoor de hele verkleedpartij à la Così fan tutte vervalt. Een akte later -ik sla wat verwikkelingen over- komt alles op zijn pootjes terecht. Eurilda krijgt de erfenis en Lesbina trouwt toch haar Frisselino.

Hoezo Haydn?

Haydn op een synthesizer met hobo, dwarsfluit, klarinet en contrabas vind ik een raar ding. Ik mis heel erg het geluid van snaren. Er is zeker tweederde van de oorspronkelijke muziek van Haydn verdwenen en de morele rechten van de componist zouden – als hij nog zou leven – zeker zijn geschaad. Ik kon maar weinig opnames van Le Pescatrici vinden, maar het is mooie muziek. In 1965 was Le Pescatrice in het Holland Festival te zien, de Nederlandse Operastichting heeft het werk in 1966 in Den Haag opgevoerd en de Zomeropera deed dat in 1986. Dat de opera oorspronkelijk gecomponeerd is als onderdeel van de huwelijksviering in 1770 van Maria Theresa, gravin van Lamberg, is vooral een historisch weetje. Haydn is bij het componeren krap 40 jaar. Met negen ensemble stukken in de opera naast vijftien solo’s is het zijn belangrijkste operawerk tot op dat moment. Jeroen Sarphati zorgt voor de Nederlandse rijmelarij, die bij het publiek regelmatig een lach ontlokt. De muzikale leiding en arrangementen van Vaughan Schlepp storen mij deze keer niet. Het vijf man tellende orkest klinkt verrassend goed. Het weet regelmatig mooie dynamiek in de muziek te geven en ten alle tijde de zangers te ondersteunen en te volgen. Zonder dirigent is dat van zowel zangers als van de musici bijzonder knap. Soms geeft Schlepp even een begin aan, een andere keer telt een solist gewoon tot vijf. Enorm pluspunt is dat deze productie volledig zonder versterking van de zangers wordt uitgevoerd, dat zouden meer gezelschappen weer moeten doen!

Bruisende zangers

Met veel enthousiasme wordt er gespeeld en dat spelplezier werkt aanstekelijk. Het kan bijna niet anders dan dat Lesbina (Elvire Beekhuizen) en Frisellino (Erik Slik) zelf ook van de voorstelling hebben genoten. Elvire was bijzonder goed verstaanbaar en haar coloraturen kwamen goed tot z’n recht. En dat in de buitenlucht zonder dirigent, chapeau! De tomeloze inzet van Erik die in zijn rol compleet geobsedeerd is door Lesbina en in de hitte het hele speelvlak benut is aandoenlijk. De tenor zag ik de laatste tijd vaker bij de grotere gezelschappen en het is leuk om hem nu ook zo’n grote rol te horen zingen. Zijn enthousiasme is zo aanstekelijk dat hij daarmee de hele cast naar een hoger plan trok, misschien ook een compliment voor regisseur Nynke van den Bergh. De rol van Eurilda (Madieke Marjon, mezzo-sopraan) is door Haydn voor een contralto bedoeld, Madieke heeft niet aldoor het fijne volume wat daar ook mee te maken zou kunnen hebben, ik vind de kleur van haar stem mooi. Baritons Sinan Vural en Jokke Martens leveren ook prima werk. De laatste moest even wat op gang komen, maar dat was misschien ook première stress. De chemie tussen de zangers is duidelijk, wat bijdraagt aan de geloofwaardigheid van de personages en hun interacties.

De maaltijd in de natuur

De voorstelling wordt traditioneel afgesloten met een ter plekke bereide zomerse maaltijd die aan lange tafels wordt opgediend. Het samenzijn na de voorstelling in een tent met overwegend witte, heteroseksuele, hoger opgeleide mannen en vrouwen op leeftijd die honderdtien euro betaald hebben voor een kaartje is niet bepaald pluriform te noemen. Veel mensen aan tafel zijn al eens eerder geweest en het eten is, heel vooruitstrevend, vegetarisch.

Of we Viswijven zien zoals Haydn dat voor ogen had en of echte opera liefhebbers aan hun trekken komen is de vraag. Wel zag ik dat mensen zich vermaakten. De creativiteit van de makers, het talent van de zangers en het gastvrije onthaal is buiten kijf. Dat laatste mede dankzij de inzet van zeer veel vrijwilligers. Kortom een muzikale ervaring in een prachtige omgeving met lekker eten en vermaak.

Viswijven is nog te zien op 20, 22*, 23, 24* en 25 augustus. *zijn uitverkocht

Verder lezen, kijken en luisteren

Vorig jaar bracht Peter ’t Hart een bezoek aan Nijetrijne voor Armida.

Een aantal producties van Opera Nijetrijne zijn integraal op Youtube te zien.