Op 15 maart 2025 vond in de foyer van het Nationale Opera en Ballet een bijzondere voorstelling plaats: The Song Project. Dit concert, onderdeel van het Opera Forward Festival, gaf een kijkje in de keuken in de wereld van jonge componisten en hun interactie met jonge zangers. Het Nederlands Kamerorkest geeft sinds 2023 eens per jaar een podium aan jonge componisten èn zangers met bestaande en gloednieuwe muziek.

Vijf componisten van het conservatorium Amsterdam zijn onder coaching van docent Willem Jeths gekoppeld aan vijf zangers uit De Nationale Opera Studio.

Nieuwe arrangementen

Het thema is dit jaar het Engels liedrepertoire. Liederen van Frederick Delius, Gustav Holst, Ethyl Smyth, Maude Valérie White, Frank Bridge staan centraal en de jonge componisten voorzien een bestaand lied van een nieuw arrangement en maken ook een hele nieuwe compositie voor stem en het Ensemble van het Nederlands kamerorkest waarbij ze dezelfde tekst als vertrekpunt nemen.

De voorstelling was dus niet alleen een podium voor nieuw gecomponeerde muziek, maar ook een gelegenheid om de presentatie van die muziek te ervaren door de rotten in het vak van het heerlijk spelende Ensemble van het Nederlands Kamerorkest en de jonge zangers die vol vuur en jeugdig enthousiasme de nieuwe werken hadden ingestudeerd.

De uitvoering werd gepresenteerd door sopraan Rosemary Joshua, directeur van de Nederlandse Opera Studio, die de vijf componisten kort interviewde en met het van haar bekende aanstekelijke enthousiasme wat extra vernis gaf een deze toch al zonnige middag in de Foyer van Nationale Opera en Ballet.

Feedback

Haar vraag aan de docent en coach van de jonge componisten Willem Jeths was; ‘Wat is het belangrijkste wat studenten hebben geleerd in dit project?’ Willem Jeths memoreert meteen aan hoe inspirerend en ook nuttig hij het zelf vond om voor de door hem gecomponeerde opera Ritratto bij Nationale Opera en Ballet, samen te kunnen werken met de musici en zangers die het werk ook gingen uitvoeren. Jeths; “Het kunnen samenwerken van de  componisten is fantastische, je krijgt dan van de  zangers en de musici feedback die heel erg waardevol is. Zeker voor beginnende musici. Ook is het natuurlijk inspirerend om daadwerkelijk voor opera te willen schrijven.” Jeths vult snel aan dat er ook al in de kleine opera’s, de carrousel in het OFF festival, componisten van het conservatorium Amsterdam betrokken zijn.

Festival gevoel

De akoestiek in de foyer op de trap van Nationale Opera en Ballet is altijd heel prettig en benadrukt nogmaals het festival gevoel wat perfect aansloot bij het concept van de voorstelling. De foyer bij de hoofdingang, een ruimte die normaal gesproken wordt geassocieerd met de ontvangst van het publiek, was nu het podium met kleurrijke lappen in het thema van dit OFF festival. Deze ruimte is als podium voor muziek en gesprek heel geschikt en versterkte het idee van The Song Project als een experimenteel en vernieuwend project. Het publiek bevindt zich op de trappen op kussens en stoelen dus dicht bij de artiesten, wat de ervaring persoonlijker maakte en het idee van de jonge componisten, die hun werk voor het eerst ten gehore brachten, nog intensiveerde.

De muziek die gepresenteerd werd was nogal verschillend van stijl en intentie. De op zich al boeiende mix van Engelse liederen werden door de componisten door een pastamachine gedraaid waarna er na gelang hun intentie achtergrond en vaardigheden verschillende composities ontstonden. Die waren niet alleen soms technisch uitdagend, maar ook emotioneel geladen, wat de zangers in staat stelde om hun interpretatieve vaardigheden te tonen.

De jonge componisten werkten samen met de zangers om muziek te creëren die een sterke verbinding had met de specifieke klank en expressie van hun stemmen. Maar natuurlijk ook om te onderzoeken hoe de door hen bedachte melodie op tekst voor de zangers werkt. Het resultaat was een programma dat niet alleen de technische mogelijkheden van de componisten en de zangers blootlegde, maar ook hun vermogen om emoties en verhalen te vertellen door middel van muziek.

De werken

Alexander Jansen wilde vooral de jazzines van zijn compositie versterken en benoemde de danskwaliteit. Het ‘With a hey and a ho!’ uit het lied ‘It was a lover and his lass’ van Frederick Delius vatte hij op als associaties met de natuur en specifiek met vogels. Joe Chalmers voerde het met een mooi gevoel voor timing uit.

Componist Julian Tjon Sack Kie compositie ‘Soliloquies of the Unknown’ was naar eigen zeggen erg geïnspireerd door de tekst van Humbert Wolfe in Gustav Holst’s ‘Journey’s end’. Hij noemt zijn werk heel spiritueel wat zijn bron vindt in hoe hij in het leven staat. Steven van der Linden voerde het werk expressief met veel gevoel voor die tekst.

Het volgende werk, ‘Song of Wounded’ van Mehmet Ilhan Gazioğlu, op basis van Ethyl Smyth’s ’On the Road’, was heel ritmisch en bevatte erg veel percussie werk. Voor componist Mehmet Ilhan Gazioğlu gaat zijn werk over vrijheid maar vat het op als streven naar vrijheid in jezelf, waarbij hij de dualiteit van het streven naar vrijheid versterkt door via ‘sprechgesang’ de duistere kant weer te geven en door lyrische zang het hoopvolle. Zangeres Martina Myskohlid probeert gedurende de compositie die twee zeer expressief in balans te krijgen wat resulteerde in de meest op een aria lijkende compositie deze middag.

Er volgde het Nonnet in F, Opus 2 van Samuel Coleridge-Taylor, waarmee pianist Daniel Ruiz de Cenzano Caballero (repetitor van de Opera Studio) zijn debuut maakt als pianist bij het Ensemble van het Nederlands Kamer Orkest. Even denk je aan Dvorak nieuwe wereld, maar al gauw dwaalt de muziek daarvan af en gaat een meer jazzy en film- achtige richting uit. Wat een prachtige muziek, fijn uitgevoerd en wat sluit dit mooi aan bij het concert.

Met het werk ‘By the Light of the Moon’ van Jeroen Leentjens, geïnspireerd door Maude Valérie White’s ‘So we’ll go no more a roving’, komen we in een hele andere sfeer. Hij gebruikt ook bijzonder percussie werk door bijvoorbeeld de vibrafoon te laten aanstrijken. Hij vertelt dat hij veel geleerd heeft van dit project en heel veel tijd heeft gestoken in het uitwerken van alle details, waar hij veel van leerde en ook fijn vond om te doen. Sophia Hunt gaf de sfeer van de song mooi weer en leefde zich uit in vloeiende melodieën van de compositie.

Componist Björn Pinxter nam ‘Come to me in my dreams’ van Frank Bridge onderhanden. Hij vond de tekst heel intens omdat hij ook recent iemand verloor en het als het ware hem catharsis bood in het proces. Leander Carlier kwam ook even aan het woord, als enige zanger omdat voor Rosemary Joshua vooral de componisten deze maal centraal staan. Hij schetste hoe handig het is om met een levende componist te werken die je gewoon even kan appen. En hoe fijn het is om, nu eens in plaats van door alleen een vleugel, begeleid te worden door een klein orkest. De nuances en expressie vindt hij nog weer extra toevoegen aan het werk waar je als zanger ook weer van groeit.

Expressie

Hoewel de interactie tussen de orkestleden en de vijf zangers, die in feite 10 composities brachten, niet aldoor vanzelfsprekend was, resulteerde de performances wel in een gezamenlijke zoektocht naar betekenis en expressie. De muziek werd versterkt door de jonge energie van de zangers en de geroutineerde orkestleden maakten er een prima concert van zeker ook door de verbindende en enthousiasmerende interviews van Rosemary Joshua.

De uitvoering is een mooie, inspirerende en memorabele toevoeging aan het Opera Forward Festival.

Het complete programma is hier te vinden.

Verder lezen, luisteren en kijken

Teaser van Opera Forward Festival

In 2017 werd de Nationale Opera Studio gelanceerd.

Verslag van andere OFF voorstellingen.