De Metropolitan Opera liet vorige week een in Europa al bekende productie van Uit een dodenhuis in première gaan. De regie die de Fransman Patrice Chéreau van de opera van Janáček maakte, was eerder al op dvd verschenen. Een opname van het allerhoogste niveau.

Uit een dodenhuis van Leós Janáček staat momenteel flink in de belangstelling. In de bekende regie van Patrice Chéreau ging het werk in New York in première en in Basel liet Calixto Bieito zijn licht (of beter: zijn duisternis) erover schijnen.

Net als Alban Berg’s Wozzeck is ook Uit een dodenhuis van Leós Janáček geniaal en hoogst deprimerend tegelijk. Niet de gemakkelijkste opera om te ondergaan en verrekte moeilijk om te ensceneren.

De wereld waarin de opera zich afspeelt, staat ver van ons weg, daar willen we ook niets van weten. Patrice Chéreau, de Franse regisseur met een aantal legendarische producties op zijn naam, duwt ons de feiten door de strot en dwingt ons om na te denken. Immers: ‘In elke creatuur een vonkje Gods’, zoals het motto luidt dat Janáček op het titelblad van zijn laatste opera heeft geschreven.

Chéreau creëert een grauwe en uitzichtloze wereld, waaraan je alleen middels dood (Gorjančikov telt niet mee, hij behoort tot een ander milieu) kunt ontsnappen. De wanhoop van de gevangenen is fysiek voelbaar.

Er is geen hoofdpersoon, maar wel een hoogtepunt: de bekentenis van Šiškov (geweldig gezongen en gespeeld door Gerd Grochowski). Het heeft mij aan mijn stoel genageld.

De gehele cast (een echt hecht ensemble) is van een allerhoogst niveau, maar vooral John Mark Ainsley mag als Skuratov niet onvermeld blijven. Wat hij presteert, grenst aan het onmogelijke. De symbiotische samenwerking tussen de regisseur en de dirigent mondt uit in de diepste ontroering. Chapeau bas!