Maria Callas als hologram de wereld rond
We leven in een rare tijd. Op 26 november treedt de wereldberoemde sopraan Maria Callas live op in Koninklijk Theater Carré. De in 1977 overleden legende bezoekt het Amsterdamse theater als hologram, onderdeel van een mondiale tournee. In aanloop naar het concert is een cd uitgebracht.
Het evenement in Carré belooft het meest vreemde concert van 2018 te worden, waar je voor een bedrag tussen de 81 en 101 euro van kunt genieten. Enigszins sceptisch kijk ik uit naar mijn eerste live-Callas-ervaring; ik behoor tot de velen die de diva nooit op het podium hebben mogen ervaren.
Maria Callas, de van Griekse komaf in 1923 in New York geboren zangeres, behoeft geen toelichting. Dat de sopraan nu opeens zo in de belangstelling staat, is wel verrassend. Mogelijk heeft het ermee te maken dat Warner een aantal jaren geleden EMI heeft opgekocht en sindsdien de erfenis van Callas (toch het rijkste onderdeel van de klassieke EMI-catalogus) verder aan de man wil brengen. Zo bracht Warner in 2013, negentig jaar na Callas’ geboorte, een prachtig uitgevoerde box met al haar geremasterde studio-opnames uit. En in 2017, veertig jaar na haar overlijden, werd een set belangrijke live-opnames uitgebracht, waaronder drie dvd’s met een vijftal live-concerten.
Medio september kwam ook nog de fantastische documentaire Maria by Callas uit. In de film van Tom Volf komen verschillende aria’s en scènes uit voorstellingen naar voren, waardoor je een goed beeld krijgt van de uitstraling die Callas had.
The Hologram Tour begon onlangs in Amerika en komt via Mexico naar Europa, waar voorstellingen in onder meer Londen, Brussel, Parijs en dus Amsterdam staan geprogrammeerd. Om de tour kracht bij te zetten, heeft Warner een nieuwe cd uitgebracht, die de titel Callas in Concert draagt. De cd bevat de titels die Callas tijdens de tournee zingt.
Het album is eigenlijk net zo raar als de hele Hologram Tour. Naast een flink aantal aria’s zijn de ouvertures en tussenspelen die kennelijk ook op het programma staan te horen, inclusief een stukje ballet uit Macbeth, onder leiding van Riccardo Muti, die onmogelijk met Maria Callas kan hebben opgetreden.
De cd bestaat uit enkel studio-opnames van La Divina, wat mij verbaast. Ik dacht dat de bedoeling van de tour juist was dat mensen een echte Callas-beleving krijgen, vergelijkbaar met hoe ze in haar dagen op het podium stond. Als we één ding met zekerheid kunnen stellen, is het dat Callas live op het podium meer in haar element was dan in de studio. Niet dat haar studiowerk niet de moeite waard is, maar ik vind het onbegrijpelijk dat voor deze Hologram Tour juist daarvoor gekozen is.
De keuze van de nummers begrijp ik ook niet altijd. De concerten van Maria Callas waren bijna altijd opgebouwd uit een zeer beperkte selectie van lange scènes, met een sterke link naar het belcantorepertoire. De keuze voor de twee lange soli uit Macbeth sluit daarbij aan, maar twee grote scènes uit één en dezelfde opera zou Callas nooit gekozen hebben.
De grote waanzinsaria uit Hamlet is een goede keuze; die zong Callas daadwerkelijk tijdens concerten. Een misser is mijns inziens dat er pas als toegift belcanto klinkt. Callas had ieder concert minstens één, vaak twee grote belcantoaria’s op haar hoofdprogramma staan.
Genoeg kanttekeningen: de cd is in de basis prachtig en biedt een goede compilatie van Callas’ werk. En als u nu echt nog niets van Callas in de kast hebt staan, is deze plaat een goede start. Voor de liefhebber was deze cd echter niet nodig geweest. Of dat ook voor The Hologram Tour zal gelden, zien we over twee maanden. Eén ding weten we zeker: ze zal het concert niet afzeggen!
De auteur
15Reacties
Maria Callas is sinds haar dood nooit uit de belangstelling geweest. De vele films, documentaires, boeken, tentoonstellingen en theatervoorstellingen over haar leven en werk zijn daar een bewijs van. De Hologram Tour is een eigentijdse manier om deze legendarische operazangeres bij hopelijk een nieuw publiek onder de aandacht te brengen.Ik hoorde Callas voor het eerst op de radio tijdens de rechtstreekse uitzending uit Het Concertgebouw in Amsterdam van het Holland Festival concert op 11 juli, 1959.Ik vroeg toen aan mijn ouders of ze ook gewoon kon zingen. Het bijzondere timbre was kennelijk iets om aan te wennen. Daarna heb ik haar vele malen op de radio en op de plaat gehoord.Op 11 juli, 1973 hoorde ik haar voor het eerst en laatst in levenden lijve.Wederom in Het Concertgebouw in Amsterdam.Jan Cuypers in De Telegraaf verwoordde het prachtig in zijn recensie van het concert: Tot dinsdagavond kenden wij een drievoudige zangeres: de Callas van de legende, van de plaat en van de herinnering (Concertgebouw, 1959). Of de huidige Callas nog evenwaardig is aan de ‘prima donna assoluta’ van de jaren vijftig? Deze vraag blijft op dit late uur onbeantwoord en in de lucht hangen-vers onder de indruk als we zijn van dit optreden en de uitstralende kracht van deze unieke kunstenares. Ik hoop dat er iets van die dramatische zeggingskracht in het Hologram concert overkomt.
Ik vind het wel een beetje “zombie-toestanden”. En of dat meer mensen naar de opera gaat brengen? Wie weet?
Overigens valt het mij steeds weer op dat vele niet-operaliefhebbers allemaal wel eens van Maria Callas gehoord hebben, maar nooit van een Renata Tebaldi of een Elisabeth Schwarzkopf enz… En ik vrees dat dat zeker niet alleen aan haar stem (of acteertalent) te maken heft…
@Stefan Caprasse:Het wordt waarschijnlijk een vreemd soort surrogaat concert. Het is misschien de toekomst. Ik hoop het niet natuurlijk. Callas associatie met Onassis en zijn kliek heeft haar geen goed gedaan maar maakte haar bekend bij het grote publiek om de verkeerde redenen.
Naar de recensies in de Nederlandse dagbladen te oordelen was het een fiasco. De beroerde akoestiek van Carré zal ook niet geholpen hebben.Ik ben blij dat ik er geen geld aan uitgegeven heb.
Beste Rudolph, je kunt je geld inderdaad beter uitgeven. Bijvoorbeeld aan een bezoek aan de film Maria by Callas. Een meesterwerkje, al kiest regisseur Tom Volf net iets te nadrukkelijk de kant van La Divina. De film bevat grote muziekfragmenten, heerlijk voor alle Callasfans, waarbij de stem van de tussendoor vertellende zangeres wordt ingesproken door niemand minder dan Joyce DiDonato. Een aanrader!
@Maarten-Jan:bedankt voor je reactie.Volgens een aantal Callasfans die ik gesproken heb schijnt de film weinig nieuw beeldmateriaal te bevatten. Leest Fanny Ardant niet de brieffragmenten voor? Komt deze maand als DVD uit.
Graag gedaan Rudolph. Op de aftiteling stond Joyce vermeld als voice-over. In ieder geval: het is een ontroerend en boeiend document geworden. De dvd ga ik beslist aanschaffen.
Een prachtig cadeautje voor onder de kerstboom.
Zou Callas haar fiat aan deze hologramvertoning hebben willen hechten?
Lees ook over de ‘stiefzussen’ van Maria Callas!
“Waar zij waarlijk de echte pionier in was, en dat ook nog eens min of meer per ongeluk (raadpleeg de dvd The Callas Conversations vol. II ) was het (dramatische) belcanto, het genre dat in die tijd een beetje een ondergeschoven kindje van de rekening was. Zij was het, die ons de vergeten opera’s van Bellini, Donizetti en Spontini terug heeft gegeven, maar was zij werkelijk de eerste?”
zie blog van Basia Jaworski
https://basiaconfuoco.com/2016/12/02/de-stiefzussen-van-maria-callas/
Callas had het geluk dat de beroemde Italiaanse filmregisseur Luchino Visconti zich ook intensief met opera bezig hield.Zijn oog voor detail en perfectionisme en haar gedrevenheid hebben geleid tot onvergetelijke producties. De foto’s van die voorstellingen spreken boekdelen.
Inderdaad een interessant artikel van Basia. De oudere operaliefhebber kent de meeste namen wel. Magda Olivero heeft vele malen in Nederland opgetreden en Virginia Zeani trad samen met Luciano Pavarotti op in Lucia di Lammermoor in de Amsterdamse Stadsschouwburg in januari, 1963.Ik zou aan het lijstje van Basia nog Margherita Rinaldi willen toevoegen.Voor mij van hetzelfde kaliber als Zeani. Zij trad op in I Capuleti e i Montecchi samen Pavarotti en Aragall o.l.v. Abbado in het kader van Het Holland Festival (juni, 1966) en in november, 1968 in de Amsterdamse Stadsschouwburg in La Traviata samen met Bruson en Luchetti.Ze alterneerde de rol van Violetta met Maria Chiara en Erna Spoorenberg!
https://www.youtube.com/watch?v=naoGBaTxALc
Voor geïnteresseerden hierboven de link naar het interview met Joyce DiDonato over haar medewerking aan de film Maria by Callas.
Zeer de moeite waard.
@D. Tecker: heel goed, dankjewel.
@D.Tecker:heel interessant. Fanny Ardant leest inderdaad de brieffragmenten voor en Joyce DiDonato is de verteller. Fanny Ardent speelde Callas in de speelfilm “Callas Forever” van Franco Zeffirelli uit 2002.Joyce Didonato legt zich steeds meer toe op acteren en presenteren. Ze presenteert o.a. de aflevering over het Prado in The Art of Museums.Haar vertolking van Florence Foster Jenkins was ook onvergetelijk.Merel Streep was natuurlijk ook grandioos in de speelfilm.
Sorry, Fanny Ardant.