Opera Zuid brengt op 9 november een nieuwe productie van A Quiet Place in première. Leonard Bernsteins opera werd eerder dit jaar in een compacte versie op cd gezet door het Orchestre symphonique de Montréal onder Kent Nagano. Een prachtige introductie in dit meesterwerk.

A Quiet Place was het laatste werk dat Leonard Bernstein voor de bühne schreef. Het is een minder bekend stuk, maar volgens dirigent Kent Nagano, die van 1984 tot Bernsteins dood in 1990 les kreeg van de Amerikaanse grootheid, is het een geweldige opera. “Het is onze hoop dat de tijdloze en universele kwaliteit van dit werk en de briljantie van de compositie in deze nieuwe opname bloot worden gelegd.”

Garth Edwin Sunderland, senior music editor bij de Leonard Bernstein Office in New York, maakte in 2013 een compacte concertversie van A Quiet Place. Die versie werd in mei 2017 live opgenomen in het Maison symphonique de Montréal en afgelopen zomer uitgebracht, kort voor de viering van Bernsteins honderdste geboortedag.

Kent Nagano stelt met het Canadese orkest alles in het werk om zijn waardering voor Bernsteins opera te uiten. De opname is een wervelende luisterervaring. In felle kleuren schildert de maestro de fascinerende partituur. Stilzitten is niet mogelijk: wilde scènes worden in hoog tempo afgewisseld door lyrische, reflectieve momenten. Je vangt glimpen op van een breed scala aan stijlen en hoort een ongekende variëteit aan ritmes. Uitzonderlijk schoon en aangrijpend is de ‘Postlude’ aan het einde van de eerste akte. Alleen daarvoor zou ik deze opera al willen bezoeken.

Centraal in A Quiet Place staat een gebroken familie. Moeder Dinah is gestorven in een auto-ongeluk (ze reed onder invloed), vader Sam ontmoet bij de begrafenis zijn van hem vervreemde kinderen, Junior en Dede, plus Dede’s echtgenoot François. In het verhaal werken Bernstein en zijn librettist Stephen Wadsworth de beschadigde relaties prachtig uit, zeer realistisch voor luisteraars anno nu. Hautnah, zouden Duitsers zeggen.

Bariton Lucas Meachem zingt een schitterende Sam. Na de begrafeniscerenomie waar de opera mee opent, spreekt hij zijn (schoon)kinderen toe met een mengeling van boosheid, verdriet en verwarring (de fantastische aria ‘You’re late’). Meachem bijt zijn bariton vol emotie vast in de tekst; een enerverend hoogtepunt in de opname.

De kinderen zijn sterk bezet met sopraan Claudia Boyle (Dede), bariton Gordon Bintner (Junior) en tenor Joseph Kaiser (François). Elk is opgewassen tegen de hoge eisen van Bernsteins vocale partijen, waarin spreken en zingen soms moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn. Met grootse maar nergens overtrokken expressie brengen ze hun teksten over. Ieder woord is te verstaan.

Een lyrisch hoogtepunt is de aria ‘I’ve been afraid’, waarin François zijn liefde voor Dede betuigt. Kaiser zingt het formidabel, gevolgd door een paar minuten orkestrale muziek waarin je jezelf helemaal kunt verliezen. Wat een melodische en harmonische kracht!

De kleine rollen zijn prima bezet en het OSM Chorus doet Bernsteins originele koorpartijen volop recht. De opname heeft eigenlijk maar één manco: er is geen beeld. Regisseur Orpha Phelan, die bij Opera Zuid de nieuwe productie van A Quiet Place heeft uitgedacht, vertelde in een interview met Place de l’Opera: “Veel opera’s zijn heel goed als zelfstandige muziekwerken te genieten, maar om A Quiet Place echt te begrijpen, heb je de drie dimensies van het theater nodig. (…) Veel scènes in het stuk zijn heel theatraal geschreven. Maar om ze theatraal te laten zijn, moet je ze wel ensceneren.”

Luisterend naar Nagano’s prachtige registratie blijf ik hieraan haken. Net als bij Puccini zijn sommige scènes zo duidelijk voor het operatoneel geschreven dat ze in enkel audio niet tot hun recht komen.

Het doet geen afbreuk aan de kwaliteit van de opname. En ook zonder enscenering is het luistergenot groot. Ik had niet gedacht zo intens van deze muziek te zullen genieten.