Zoals de doos van Pandora vol ellende en leed zit, zo zit het boxje van Nicolai Gedda vol schoonheid en rijkdom. Ik bedoel dan het boxje van elf cd’s met opnamen van de Zweedse tenor die in de ICON-serie van EMI Classics is verschenen. Een waarlijk schatkistje.

Al na een paar nummers van de cd-box van Gedda was ik helemaal verkocht en was mijn kritische luistervermogen op non-actief gesteld. Ik kan dan ook weinig anders dan erg enthousiast schrijven.

Gedda is zonder meer één van de grootste tenoren van de twintigste eeuw. Hij begon als bankbediende in Stockholm en groeide in een meer dan vijftig jaar lange carrière uit tot dé lyrische tenor, die zeker voor bepaalde rollen amper een gelijke kende.

De schoonheid, elegantie en intelligentie in zijn zang maken hem een zeer stijlvolle artiest. En zijn kunst in de hoogte blijft me telkens weer verbazen, evenals zijn onberispelijke techniek en veelzijdigheid.

Van al die wonderschone eigenschappen kun je uren genieten met de nieuwe cd-box van EMI Classics. Het label heeft elf cd’s samengesteld met werk dat Gedda in zijn carrière heeft opgenomen. Het gaat om losse aria’s en scènes uit een zeer breed repertoire.

Die diversiteit in stukken heeft net zo goed te maken met Gedda’s veelzijdige zang als met zijn talenknobbel. Vermakelijk is het citaat van Sir Charles Mackerras in het bijgaande boekje, die een repetitie van Faust in Parijs in herinnering brengt. ,,Gedda was fenomenaal. Hij sprak Engels met mij, Italiaans met Mirella Freni, Fins met Tom Krause, Russisch met Nicolai Ghiaurov en Frans met alle musici.”

Humor

Om uit het brede repertoire wat voorbeelden te putten: er zijn op twee cd’s liederen te vinden die teruggaan naar de roots van Gedda. Hij werd tweetalig opgevoed, in het Zweeds en het Russisch. In beide talen zijn er volksliedjes te vinden. Mysterieuze, verstilde werken uit Zweden – met heel veel rust in zijn stem gezongen – en lichtvoetiger stukken uit Rusland, waar hij meer ‘een kerel’ is, maar ook fluwelen melancholiek laat horen.

Aangezien de tenor vele operettes opnam en deels door dat genre bekendheid verwierf in het begin van zijn carrière, is een deel van één van de cd’s gewijd aan zijn operettekunsten. Strauss, Millöcker, Lehár en Kálmán komen voorbij. Ik was niet zo op de hoogte van Gedda’s kwaliteiten op dit vlak, dus ik was verrast door de luchtigheid en humor in zijn zang.

Uiteraard ontbreken de nodige fragmenten uit het Franse repertoire niet, een tak van sport waar Gedda bijzonder bedreven in was en waar hij misschien wel het beroemdst mee werd. Denk aan zijn Werther of zijn Faust.

Vooral in deze stukken werd ik getroffen door zijn gepolijste, pure zang. Zijn vertolking van het bekende ‘Je crois entendre encore’ uit Les pêcheurs de perles van Bizet is één van de mooiste dingen die ik ooit gehoord heb. De hele aria was als een betoverende luchtbel die steeds verder naar de hemel opsteeg. Je dacht voortdurend dat die ging knappen, maar dat gebeurde niet.

Naast Frans is er ook veel Italiaans. Zowel belcanto (een beetje aan de trage kant) als verismo (bijvoorbeeld een prachtig duet met Callas uit Madama Butterfly). En zelfs daarmee heb ik nog lang niet alles verklapt wat er in de box te vinden is. Er zijn ook vele liederen (Frans, Russisch, Duits, zelfs de complete Die schöne Müllerin), er is Wagner, ja, er is zelfs Bach.

Als toetje krijg je op de laatste cd een documentaire over de zanger te horen, met diverse fragmenten van een interview met hem. Hij spreekt over het begin van zijn carrière, over diverse rollen, over zijn leven, over zingen en over meer.

De cd’s vind ik niet allemaal even logisch geordend qua repertoire, maar dat maakt ze aan de andere kant wel verrassend en leuk om afzonderlijk te beluisteren. En wat maakt het ook uit: in een schatkist maakt het niet uit hoe alles geordend is, het is allemaal immers even fraai.

Eerbetoon

De box van Gedda is onderdeel van de ICON-serie van EMI Classics. Met die serie brengt het label hulde aan grote artiesten uit het verleden die veel opgenomen hebben. Er zijn inmiddels vele boxen verschenen, waaronder van Jussi Björling, Victoria de los Angeles, Montserrat Caballé, Franco Corelli, Mirella Freni en Lucia Popp.

Eind februari zijn daar zes titels aan toegevoegd, met eerbetonen aan onder andere Kirsten Flagstad, Tito Gobbi en Beniamino Gigli. Informatie over alle uitgaven is te vinden op de website van EMI ICONS.