Van Enrico Caruso tot Jussi Björling, van Beniamino Gigli tot Richard Tauber: de door Medici Arts uitgebrachte serie The Tenors of the 78 Era bevat ongelooflijk mooi materiaal van ongelooflijk mooie stemmen. Een ode in zwart-wit aan tenoren van goud.

Belcanto. The Tenors of the 78 Era, luidt de volledige titel van de serie/documentaire die Jan Schmidt-Garre in 1997 maakte. De titel slaat op de begintijd van de grammofoonplaat, toen het mogelijk werd om de stemmen van fantastische zangers vast te leggen en onder een groot publiek te verspreiden. De film is onlangs door Medici Arts opnieuw uitgebracht, op twee dvd’s.

De opzet van de serie is vrij eenvoudig. Een beroemde tenor wordt in een half uurtje getypeerd. Zijn levensloop, zijn carrière en zijn stem worden besproken door mensen die hem nog gekend hebben (familie bijvoorbeeld) en door experts, met veel boeiende inbreng van auteur Jürgen Kesting. Dat alles wordt geïllustreerd met video- en audiofragmenten van de tenor.

Op deze wijze worden twaalf tenoren neergezet; op iedere dvd zes. Er zijn namen die velen zullen kennen (Enrico Caruso, Beniamino Gigli, Richard Tauber, Jussi Björling, Tito Schipa), maar ook namen die meer uitleg behoeven (Leo Slezak, Joseph Schmidt, Lauritz Melchior, Georges Thill, Helge Rosvaenge, John McCormack en Ivan Korlovsky).

Het zijn geen uitputtende biografieën, meer impressies van helden van het verleden. Maar dat maakt het juist leuk. Het houdt het behapbaar en afwisselend. En nostalgisch. Zeker omdat Schmidt-Garre ervoor gekozen heeft alles in zwart-wit te filmen, dus ook de hedendaagse interviews.

Wat ik zelf erg sterk aan de serie portretjes vind, is dat de stem van de tenoren centraal staat, niet hun levensloop, carrière of persoonlijkheden. Die laatste elementen worden wel behandeld, maar in de marge. Alles draait om het unieke geluid dat de heren produceerden.

Je hoort over de legendarische zang van Caruso, het ‘archetype’ van de tenor. Over de welgemanierde, stijlvolle zang van Gigli, de heerlijke dictie van Schipa, de hoge noten van Slezak, de puristische, elegante stijl van Björling, de unieke manier waarop Melchior Wagner zong, enzovoort, enzovoort.

Het zijn diepgaande besprekingen, die bovendien geillustreerd worden met een goudmijn aan video- en audiomateriaal, soms meer dan een eeuw oud (!). De videobeelden komen meestal uit films waar de tenoren in speelden (wat een geluk dat ze dat zo vaak deden!), de audiofragmenten komen uiteraard van de grammofoonplaat.

De film bevat hierdoor naast intrigerende informatie ook gewoon veel luisterplezier. Ik heb genoten van Tito Schipa als een weergaloze Werther, van een fantastisch fragment uit het requiem van Verdi door Jussi Björling, van diverse prachtvertolkingen van ‘Una furtiva lagrima’, van de operettezang van Tauber en van meer, veel meer.

Om kort te gaan: The Tenors of the 78 Era is een uniek portret van onvergetelijke tenoren. Heel bijzonder.