De muziek was verrukkelijk maar de ensceneringen riepen op zijn zachtst gezegd vraagtekens op. Lezer Hans van Verseveld bezocht onlangs in Bayreuth de voorstellingen van Lohengrin en Tannhäuser van Wagner. De muziek was, dankzij de dirigenten Andris Nelsons en Christian Thielemann, hemels. Bayreuth blijft een voor iedereen aan te bevelen ervaring.

Het was niet mijn eerste keer in Bayreuth, want 14 jaar geleden zag ik er de Parsifal en de Meistersinger in de voor die tijd al zeer controversiële producties van Richard Wagners kleinzoon Wolfgang Wagner. Ook nu was ik weer verrukt van de eerste tonen van de Lohengrin die uit de orkestbak klonken. Iedere operaliefhebber zou minstens één keer in zijn of haar leven de akoestiek en de sfeer van het Festspielhaus op de Groene Heuvel moeten kunnen ondergaan.

Het moment is altijd weer adembenemend omdat het zo onverwacht tot je komt. Vanuit die onzichtbare orkestbak, waar de dirigent ongemerkt voor het orkest plaatsneemt, stijgen dan de eerste filigraine begintonen van de ouverture Lohengrin op. Bij de Tannhäuser een dag later zijn het de meer feestelijke tonen van de ouverture die veelbelovend de zaal in worden geslingerd.

De feestelijkheden zijn gauw over zodra de opera’s beginnen omdat in beide voorstellingen de regie en het decorontwerp nogal wat vraagtekens oproepen. En dan zeg ik het nog vriendelijk, want ik sprak mensen die er werkelijk totaal niets van begrepen. Ondanks het feit dat de regisseurs bij deze tweede serie niet meer voor het doek kwamen, werd er toch nog behoorlijk “boe” geroepen. De Lohengrin werd geregisseerd door Hans Neuenfels, met een decor van Reinhard von der Thannen. Tannhäuser had een decor van de Nederlander Joep van Lieshout, regisseur was Sebastian Baumgarten.

Natuurlijk gaat het bij opera nog altijd in de eerste plaats om de muziek en met name de zang. Bayreuth had dit jaar een gelukkige hand voor wat betreft de solisten.

Een Lohengrin van Klaus Florian Vogt behoort naar mijn smaak tot de absolute wereldtop. Een prachtige verschijning en dan die romantische klank die deze zanger voortbrengt. Nooit eerder hoorde ik een mooiere ‘In fernem Land’. Annette Dasch was een zeer goede Elsa met een mooie slanke stemvoering en met voldoende reserve om tot het einde toe zeer te overtuigen.

Friedrich von Telramund door Thomas J. Mayer was een beetje anoniem en zijn kwaadaardige echtgenote Ortrud door Susan Maclean wist ook niet het Bayreuth-verleden met Vinay en Varnay uit te wissen, maar dan noem ik ook twee iconen op! Een extra vermelding is op zijn plaats voor de Heerrufer van Samuel Youn. Een zeer fraai geluid en goed spel.

De muzikale leiding van Andris Nelsons liet geen wens onvervuld en nogmaals de klank van het Festspielhaus is werkelijk hemels.

De grandioze Christian Thielemann leidde de volgende dag koor en orkest in Tannhäuser met Torsten Kerl in de titelrol. Een week geleden hoorde ik op Radio 4 de première van deze voorstelling en daar had Kerl best wel veel moeite met de Romererzählung in de 3e akte. Maar in de voorstelling op 3 augustus waren de premièrespanningen verdwenen en hield de formidabele tenor het tot het eind toe vol in deze toch wel heel erg zware partij. Petje af voor iedere tenor die de Tannhäuser tot een goed einde brengt en dat ook nog in het afschuwelijke toneelbeeld van die Hollandse meneer Joep van Lieshout. Die had werkelijk alles wat maar lelijk en onzinnig was breed uitgestald.

Camilla Nylund die na haar Amsterdamse Elisabeth in Don Carlo, nu de Bayreuth Elisabeth in Tannhäuser mocht vertolken, is een prima zangeres, maar echt overtuigen doet zij mij niet in beide Elisabethen. Het is goed gezongen, maar niet echt een eigen kleur. Te veel de noten en te weinig interpretatie.

Michelle Breedt was een formidabele Venus en aan het eind van de opera stal zij nog eventjes de show. Haar Venus stond als een huis. Onze eigen Arnold Bezuyen zong de rol van Heinrich der Schreiber. Deze sympathieke zanger met zijn heldere tenor was in staat om in de vele ensembles waarin hij optreedt een duidelijk eigen geluid te laten horen. Bovendien weet hij met zijn spel zeer te overtuigen.

De Wolfram von Eschenbach werd een beetje te licht bezet door Michael Nagy. Wagner schrijft wonderschone muziek voor deze partij maar het lied van de Abendstern mag wel een beetje meer power hebben.

Zoals gewoonlijk is het op de ‘Grüne Hügel’ altijd een feestelijk gebeuren vooraf en tijdens die heerlijke lange pauzes en ik kan iedereen aanbevelen om eens een poging te wagen voor kaartjes. De wachttijd is inmiddels teruggelopen naar ongeveer acht jaar (was 10). Je moet wel blijven inschrijven anders kom je weer onder aan de wachtlijst. Het is echt een belevenis!