Elke zomer rond deze tijd wordt in Antwerpen de lof gezongen van de meerstemmigheid. Het festival ‘Laus Polyphoniae’ beheerst negen dagen lang de kerken van de stad, het cultureel centrum Elzenveld en de muziekzaal Amuz. Een festival dat je meevoert naar vroege tijden, nog voor de geboorte van opera. Place de l’Opera-lezer Francois geeft een impressie.

Het Antwerpse festival richt zich op muziek uit de tijd van de ‘Vlaamse polyfonie’, een periode die tijdens de late middeleeuwen en de renaissance wordt gesitueerd. Vlaanderen, eigenlijk de brede grensregio tussen België en Frankrijk, had destijds een vruchtbare bodem voor componisten en muzikanten.

Anno 2010 zijn die musici er nog steeds, en de nabijheid van gezelschappen als Collegium Vocale in Gent, Paul van Nevel’s Huelgas Ensemble en de Capilla Flamenca maken de realisatie van het festival mogelijk.

Tijdens het negendaagse festival zijn er veel concerten, maar er is ook een internationaal colloquium, een summerschool, een competitie voor jonge ensembles, lezingen, interviews en cursussen. Je kunt er als bezoeker voor kiezen alleen concerten te bezoeken, maar door de inleidingen en lezingen krijg je veel achtergrond mee van de muziek, bijvoorbeeld hoe die werd teruggevonden en waarover de discussies gaan bij het uitvoeren ervan. De musicologen die achter de organisatie zitten, zijn prominent aanwezig en geven het festival een intellectuele, wetenschappelijke bodem.

Het thema dit jaar was Manu Scriptum: het onderzoek en gebruik van de letterlijk handgeschreven partituren die in codexen verspreid over Europa gevonden zijn. In die stijl was ook het programmaboek, dit jaar in stijlvol zwart met zilver, met echt elke snipper informatie die je over de muziek en het festival zou willen hebben. Een fraai, klein boekje van precies 500 pagina’s en met een deftig leeslintje.

In de periode waaruit Laus put, bestonden nog geen opera’s – opera wordt pas als geboren beschouwd in het jaar 1600. Toch zijn er ook hier raakvlakken, in de muziek, het sterk vocale karakter ervan en in de deelnemende musici. Zo is zangeres Jill Feldman dit jaar coach van de jonge ensembles in de competitie. Feldman zong barokopera’s en we kennen haar in Nederland onder meer van Les Arts Florissants.

Ook countertenor Dominique Visse maakte deel uit van Les Arts Florissants, waar hij onder meer een prominente rol in de verrukkelijke jachtopera Acteon van Charpentier zong. Met zijn Ensemble Clément Janequin trad hij afgelopen zondag op in de Amuz, met repertoire dat was gevonden in een codex, het liedboek van Zeghere van Male, dat in Brugge rond 1540 werd geschreven.

Tijdens het concert klonk onder meer het chanson ‘Mille Regretz’ van Josquin des Prez, dat in die periode een ‘hit’ was in de Lage Landen. Het ensemble zocht de uitersten op: van misdelen als het Agnus Dei tot scabreuze chansons waarvan ik de tekst hier ongaarne zou citeren.

Laus Polyphoniae leidt je als bezoeker van concertzaal naar kerk en verder. Op een gewone nazomerse maandagmiddag bevind je je dan ineens in de St. Joriskerk. Het is één uur ’s middags en de kerk is bomvol. De op het festival graag geziene Capilla Flamenca zingt muziek uit het Antifonarium Tsgrooten. Hypergeconcentreerd, maar met de lichtheid die Vlaamse musici in de genen lijkt te zitten. In een dik uur word je meegevoerd naar andere tijden, toen deze muziek net zo geklonken heeft.

Het was voor mij het vierde bezoek aan Laus Polyphoniae. Er was geen opera, maar als het je interesseert wat er vóór Monteverdi gebeurde en je benieuwd bent naar de ontwikkeling van de vocale muziek, dan is een bezoek aan Antwerpen, jaarlijks aan het eind van augustus, aan te raden. De wetenschappelijke context, de gemoedelijke sfeer van een festival vol liefhebbers, de perfecte organisatie, de fraaie kerken en een nazomerend Antwerpen zijn bij de prijs inbegrepen.

Komende dagen zijn onder meer Hesperion XXI en the Tallis Scholars nog te horen in Antwerpen. Zie voor meer informatie www.amuz.be.

De Capilla Flamenca is de komende tijd enkele keren in Nederland te horen, onder meer op Musica Sacra in Maastricht (17 september) en het Amsterdamse Muziekgebouw aan ’t IJ (30 oktober 2010 en 2 maart 2011). Dominique Visse zingt komend seizoen Nireno in Giulio Cesare in het Palais Garnier in Parijs.