Opera O.T. heeft het thema van de Operadagen Rotterdam 2011, ‘Het verloren paradijs’, naar onze tijd gehaald in een operaenscenering van het oratorium Die Jahreszeiten van Haydn. Mensen die vluchten voor de oorlog staan centraal in de productie. Muzikaal geslaagd, theatraal niet.

De originele versie van Die Jahreszeiten gaat over het leven op het land in de wisselingen van de seizoenen. Een boerengezin, bestaande uit vader Simon, dochter Hanneke en haar man Lucas, doorstaan de ijskoude winter, zaaien vrolijk het zaad in de lente, drogen bijna uit in de verstikkende zomer en schuilen voor het herfstweer met zijn woeste onweersbuien.

Muzikaal vond ik Die Jahreszeiten bijzonder geslaagd. Barokorkest B’Rock klonk onder leiding van Christopher Moulds vanaf de inleiding tot het eind vlot en puntig en produceerde een meesterlijk evenwichtig geluid. De basso continuo in de recitatieven was wat stevig, maar dat stoorde niet. Wel bleek in het prachtige jachtlied weer eens hoe moeilijk het is om hoorns gelijk te krijgen.

Erg onder de indruk was ik van Vocalconcert Berlin. Nergens hoorde ik een wanklank of zong het koor uit balans. Er werd goed gearticuleerd en harmonieus gezongen. Het koor was in deze productie ook een personage, die niet alleen moest zingen maar ook moest acteren en dansen.

De bas Tim Mirfin (Simon) kwam wat statig over in zijn rol als vader, al paste dat prima bij zijn bronzen geluid. Tom Randle (Lukas) is een mooie tenor. Een enkele keer klonk zijn stem wat gesloten en miste hij de benodigde souplesse in de versieringen. Een ontdekking is Robin Johannsen (Hanneke): wat een bekoorlijke expressieve verschijning en wat een heldere stem!

Lege gieters

Een benadering van Die Jahreszeiten als opera is eigenlijk niet onlogisch. De muziek en het libretto lenen zich prima voor het maken van theatrale beelden. Bij Opera O.T. is deze theatrale enscenering (door Mirjam Koen en Gerrit Timmers) echter niet helemaal gelukt.

Het toneelbeeld met het oorlogsverhaal en zijn vluchtelingen versterkt de teksten vaak niet. Als er wordt gezongen ‘Hoe lieflijk is het land nu’ zie je vluchtelingen zielig bij elkaar zitten. De achterliggende gedachte komt niet naar voren.

Het boerengezin ontvangt de vluchtelingen niet met open armen. Ze moeten betalen of goederen ruilen voor eten en drinken, wat eenvoudig associaties oproept met de Hongerwinter in de Tweede Wereldoorlog. In verschillende scènes zie je dat iedere vluchteling afzonderlijk moet betalen. Dit duurt lang, maar daarmee wordt wel een groot ensemblestuk visueel goed opgevuld. Maar is het dan interessant om te kijken naar profiteurs die lofzangen houden op de natuur? Nee, dat schuurt me teveel.

Nog meer. Als een grote tank, in een popperige animatie, op een geprojecteerd beeldscherm binnenrijdt als de bezetter, werkt dat op de lachspieren. Dan dropt op het eind ook nog een helikopter een zak met noodgoederen, met daarin lege gieters. Het moet natuurlijk de zinloosheid van de oorlog verbeelden, maar waarom zo’n symbolisch beeld in een overwegend harde realistische werkelijkheid?

Desondanks genoot ik van de vrolijke momenten waarin in het bijzonder de kinderen ijverig acteerden en dansten. Een beslist hoogtepunt is de scène waarin een meisje al spelende wordt bevangen door de hitte. Hanneke brengt haar bij en uiteindelijk gaan ze zingend dansen.

Misschien had Opera O.T. van Die Jahreszeiten beter een ballet met zang kunnen maken. Met mooie natuurbeelden geprojecteerd op de achtergrond…

Die Jahreszeiten is nog te zien op 27 en 29 mei. Zie voor meer informatie de website van Operadagen Rotterdam.