Onder het thema ‘Droom en Daad’ worden van 25 mei tot en met 3 juni de Operadagen Rotterdam gehouden. Iedere dag bericht Place de l’Opera over een selectie uit het programma. Op dag 1, vrijdag 23 mei, werd het festival geopend en haalde Distant Voices de bezoekers uit de comfortzone van hun theaterfauteuil.

Op het Rotterdamse Schouwburgplein verzamelden zich afgelopen vrijdagmiddag de gasten voor het openingsprogramma van de Operadagen 2012. ,,Het is altijd mooi weer tijdens de Operadagen”, memoreerde festivaldirecteur Guy Coolen, ,,sinds ik aan het hoofd sta”.

Het officiële programma vond niet plaats in de Schouwburg maar in het ‘Spookhuis der Geschiedenis’, dat speciaal is gebouwd voor theatergroep Wunderbaum. Van buiten onheilspellend, met twee houten torens waarvan één waar een vliegtuig zich in vast gevlogen had.

De locatie, op het plein tussen de Doelen en de Schouwburg, is exemplarisch voor de lijn van het programma van de komende dagen: veel opera en (muziek)theater ook buiten de bekende cultuurtempels.

Niet omdat opera door het demissionaire kabinet controversieel was verklaard – hoe leuk zou dát zijn – maar vanwege de uitgebreide samenwerking tussen Nederland en België (die er in elk geval al uit bestaat dat nogal wat sleutelfiguren in het Rotterdamse muziekleven een Vlaamse tongval hebben) was er geen Nederlandse maar een Vlaamse minister ingevlogen. Minister van Cultuur Joke Schauvliege beloofde in haar speech nog meer werk te gaan maken van de Nederlands-Vlaamse samenwerking in de toekomst. ,,Opera is eeuwenoud, maar met inspirerende vernieuwingen”, zo besloot ze haar toespraak.

Directeur Coolen sprak van een levende kunstvorm, jong talent en van een festival dat zich in zijn programmering als ‘vrij ongewoon’ liet typeren. Op allerlei manieren werd na de opening op het plein ‘Droomland’ gespeeld en gezongen. Dat lied is vanwege het motto ‘Droom en Daad’ de ’theme song’ van het festival.

En toen begon het echt. Heel echt. Ik ging op reis en ik nam mee: mezelf. Ik ging op reis en ik nam mee: mezelf en tweehonderd anderen. Ik ging op reis en ik nam mee: mezelf en tweehonderd anderen en een koptelefoon. De wandeling ging van het Nieuwe Luxor naar een locatie op Katendrecht, het rauwe deel van Rotterdam dat zich van haven naar woongebied ontwikkelt.

Een stem klonk in de koptelefoon; hij zou ons begeleiden. De stem stelde gerust – ‘ik zie u en misschien ziet u mij ook’ – maar maakte het ook spannend met korte hints van wat komen zou.

We hadden in het Luxor al installaties gezien, we zagen sopraan Claron Mcfadden heel close op video zingen, niet toevallig het lied van Olympia, de zingende pop uit Les contes d’Hoffmann van Offenbach. De zaal verlieten we, maar niet via de normale weg en daar waren de koptelefoons, met die stem. Een merkwaardige processie trok over de Wilhelminapier. Een paar honderd mensen met een koptelefoon, die gesprekken onmogelijk of overbodig maakte.

De reis ging naar de locatie, groot en geheimzinnig. Iemand had gezegd: zorg dat je een wit polsbandje krijgt. Dat bleek een goede tip. We zagen eerst witte mensen in een witte wereld waarin praten verboden en zingen verplicht was. De hoofdfiguur heette Winston, niet toevallig net als de protagonist in Orwells boek 1984.

Verderop, in een andere setting, zagen we mensen in het zwart. Op het podium, al speelden ze niet mee in een voorstelling. Die voorstelling was namelijk virtueel, er deden geen mensen in mee. De muziek was echt, dat wil zeggen, gebaseerd op Bartoks Blauwbaards Burcht.

We zagen Kevin D. Skelton. De Canadees is zanger van oude muziek, werkte bij de Bachvereniging maar deed tijdens deze reis hele andere dingen, in zang en dans. We verdwaalden bijna in het grote pand maar dankzij heren met een bord waarop een geruststellend ‘Follow Me’ stond, vonden we de weg naar het slotakkoord.

We hadden al natuurlijke stemmen gehoord, verplichte stemmen, gemanipuleerde stemmen en nu waren er vervormde stemmen. Purcell, maar dan gezongen door een soort vocoder die de stem verandert. Overal gebeurde iets, in geheimzinnig blauw licht en theaterrook.

Wat er op de reis gebeurde was spannend, meestal ook goed, maar het scoorde vooral punten op de schalen van interessant, verrassend, innovatief. We hadden ons door conceptmakers Willem Bruls en Guy Joosten uit de comfortzone van de theaterfauteuil laten halen.

Bruls zei voorafgaand aan de reis: ,,We wilden een tocht maken door Rotterdam-Zuid en in een aantal passages en staties een operavoorstelling maken. De connectie tussen de voorstellingen Blauwbaards Burcht, wat in feite een elektronische, virtuele 3D-voorstelling is, en White World, is de stem. Blijft de emotie van de stem als je hem elektronisch maakt? Daar hebben we het programma omheen gebouwd.”

De reis eindigde buiten, in de nog warme avond, aan het water van de Rotterdamse haven. Was het maar één avond geweest? Zoveel meegemaakt, het leek veel langer…

Distant Voices, een muzikale reis door tijd, ruimte, verbeelding en techniek is nog op zaterdag 26 en zondag 27 mei te bereizen op de Wilhelminapier en Katendrecht. Dit is de trailer:

Tips voor dag 2
Om 13.00 uur: Stemmen van de stad, met muziek van onder andere Vivaldi in vier kerken in Rotterdam.

Om 15.00 uur in de Doelen: bariton Dietrich Henschel begeleid door Boris Berezovsky in liederen uit Des Knaben Wunderhorn van Mahler.