Nog voordat sopraan Juliane Banse haar recital in het Muziekgebouw aan ‘t IJ begon, afgelopen donderdag, kondigde ze aan dat zij en haar bleke pianobegeleider Martin Helmchen last hadden van de griep. Ze hoestte wat tussendoor en soms klonken de liederen van Schubert en Wolf geforceerd. Maar het ging goed.

Zangers die een uitvoering geven, leveren altijd een topprestatie. Ruimte voor improvisatie of ‘even de tekst kwijtraken’ is er niet bij. Ben je ziek, dan moet je als uitvoerende boven je vermogen uit klimmen. Banse demonstreerde dat: ze trok haar hele register aan zangtechnieken open om maar goed te kunnen zingen.

Haar liederen klonken ‘gründlich’ en ze gaf de meeste woorden veel betekenis, met haar fijnzinnige expressie. Je meetrekken in de kleine verhaaltjes en je overladen met diepzinnige gevoelens was er echter niet bij. Het gevoel was eerder zoiets van: ‘raak me niet aan, want ik heb de griep’. Helmchen wist daarentegen met zijn pianospel wel te ontroeren; het was ronduit prachtig.

Eens was dans het middelpunt van Juliane Banses leven, totdat ze op haar vijftiende zangles kreeg en besloot zangeres te worden. Na haar middelbare school ging ze in de leer bij operazangeres Birgitte Fassbaender. Als spectaculaire binnenkomer debuteerde ze op haar twintigste als Pamina in Mozarts Zauberflöte aan de Komische Oper in Berlijn. Ook haar lieduitvoeringen wierpen vruchten af. Toen ze 24 was, kreeg ze de Grand Prix Franz Schubert toegekend door niemand minder dan Elisabeth Schwarzkopf en Dietrich Fischer-Dieskau, die in de jury zaten.

Hugo Wolf (1860-1903), die veel geluisterd heeft naar Wagner maar hem niet heeft nageaapt, leefde zich helemaal in in de teksten van de dichter. Hij vertaalde die dan in de muziek met soms ongrijpbare harmonieën en stormachtige pianomelodieën.

In ‘Nixe Binsefuss’, één van de zes Mörike-Lieder van Wolf, zong Banse met een vol stemgeluid, zonder enige moeite de veelzeggende strofen, waarbij ze met voorzichtige gezichtsuitdrukking luisterde naar de mooie melodieën die Helmchen genuanceerd speelde.

Vervolgens klonk Franz Schubert (1797-1828). De liederen van deze componist uit de romantiek klinken doorgaans toegankelijk. Liederen als ‘An Mignon’ en ‘Kenst du das Land?’, die gebaseerd zijn op gedichten van Goethe, vragen echter wel om subtiele accenten en een meeslepende uitvoering. Banse had in dit Schubert-blok waarschijnlijk last van haar griepje, want het klonk geforceerd.

Een enkele keer schakelde ze heel grof over naar een keelklank en zong een lied als ‘Heiss mich nicht reden’ scherp en met veel vibrato. In het pianowerk was de lyriek wel aanwezig, maar het overbrengen van het poëtisch gevoel van Schubert lukte Banse niet. Ze deed haar uiterste best; je zag het aan haar gehele uitstraling.

Moedig om na de pauze toch verder te gaan met wederom bekende liederen van Schubert, zoals ’Sehnsucht’ en ‘Der Einsame’, die ze licht en technisch accuraat zong, maar die toch ook niet ontroerden. Dat had deels ook te maken met het feit dat Schubert veel liederen schreef voor een mannenstem. Hier miste ik het onbehouwen, het gedurfde wat bij deze liederen hoort.

Dezelfde liederen van Goethe heeft Wolf ook op muziek gezet, onder de titel Mignon-Lieder. Bij Wolf klinken deze liederen donker, soms met zwevende tonaliteit, en waar je bij Schubert een gevoel krijgt van verlangen, krijg je bij Wolf dat van iemand die lijdt.

Ingeleefd, met in het begin een uitgebalanceerd pianissimo, begeleidde Helmchen Banses ‘Kenst du das Land?’ naar een goed einde. Al die tijd was hij een sterke compagnon in een muzikale reis met hobbels.

Als toegift zong Banse ‘Der Schäfer’. Ze ontspande en alles viel op zijn plek. Mooi.