Onder het thema ‘(R)evolutie – Vrijheid’ werd van 25 mei tot en met 2 juni 2013 de Operadagen Rotterdam gehouden. Met recensies en reportages bericht Place de l’Opera over een selectie uit het programma. Eén van de grote voorstellingen was Moby Dick – Het Concert van de Veenfabriek.

Op een kantoorgebouw in het centrum van Rotterdam staat een regel van de dichter Lucebert: ‘Alles van waarde is weerloos’. Het is een nuttige gedachte bij het bezoeken van een theatervoorstelling en het recenseren daarvan. Het maken van een (muziek)theatervoorstelling is een precair proces dat vaak plaatsvindt onder lastige omstandigheden en grote tijdsdruk.

Op een voormalige school in Rotterdam-Zuid, nu een werkplaats voor kunstenaars, staat de zeer verrotterdamste variant van dat Lucebert-citaat: ‘Van alles is weer waardeloos’. Het citaat stelt de vraag: wat nu als iets van waarde weerloos is, maar je er geen bal aan vindt?

Ik heb heus mijn best gedaan om de waarde te gaan zien van Moby Dick – Het Concert, de nieuwe voorstelling van de Veenfabriek. Hij werd na de première in Bochum in februari dit jaar twee keer gespeeld tijdens de Operadagen Rotterdam. Ik had met een half oog op Twitter al de stroom positieve commentaartjes gelezen en natuurlijk ging ik naar de – interessante – inleiding.

Het accent lag op de samenwerking tusssen een ‘vrij’ theatergezelschap uit Nederland, de Veenfabriek, en de door hiërarchie gekleurde, vrij traditionele organisatie van het Schauspielhaus Bochum. Samen produceerden ze Moby Dick – Het Concert.

In de inleiding kwam ook het libretto ter sprake. Schrijver Peter Verhelst wilde geen theateradaptatie maken van het boek Moby Dick van Herman Melville, maar had zijn teksten erop gebaseerd. Centraal figuur was kapitein Ahab, die zijn bemanning over de zee voerde in zijn wraakzucht naar de potvis Moby Dick, die bij een eerdere confrontatie zijn been afbeet.

Moby Dick – Het Concert was theater en concert. Er was een podium met verwijzingen naar de zee en een band: de musici van de live-improvisatieband TRACK, voortgekomen uit de Veenfabriek. De band speelde op wat vintage-instrumentarium leek; keyboards en synthesizers uit de jaren ’70. Het neeg naar Pink Floyd, beetje Mike Oldfield. Soms wat spacey, een enkele keer met een dampende baslijn.

Een zanger in een merkwaardige outfit van kunstbont zong een lied, een beetje Tom Waits-achtig. Therese Dörr speelde en zong Moby Dick en daarmee was de vis voortdurend aanwezig in het verhaal.

De structuur van de voorstelling bleek vrij eenvoudig. Er waren vooral monologen, die door de acteurs frontaal op de zaal werden uitgesproken. De Duitse acteurs spraken Nederlands, niet altijd met veel gemak. De monologen volgden een patroon, waarbij het steeds opbouwde van praten naar schreeuwen. Dat ging ten koste van de tekst en het werd niet duidelijk waarom ze zo gingen schreeuwen.

Er was weinig handeling of actie op het podium. In die zin was het conform de titel concertant. Af en toe deed iemand een dingetje. De acteur die een verhaal over het verschil tussen het getal oneindig en het getal nul uitlegde, tekende de getallen met een spuitfles met witte vloeistof op het podium. Maar ook zijn verhaal verdronk in geschreeuw.

Er was in de voorstelling nog weinig gebeurd toen ik op mijn horloge keek: negen uur. We waren al drie kwartier onderweg. Een uur later keek ik nog eens. Kwart over negen. De voorstellingt sleepte zich voort.

De minst vervelende scène was die van kapitein Ahab, tot dat moment zwijgend op het podium, die het thema van het door de potvis afgebeten been een vorm gaf die aardig lukte en waar het pentimento van de repetitieruimte niet duidelijk was.

Heel veel mensen in de zaal klapten en joelden enthousiast; er was overduidelijk veel waardering voor de voorstelling. Ik was vooral blij dat het afgelopen was.