De Nederlandse première van Songs from the Same Earth, het ‘pièce de résistance’ uit Mark Padmores recital in het Concertgebouw afgelopen dinsdag, wilde niet echt beklijven. Gelukkig waren er ook nog An die ferne Geliebte van Beethoven en Dichterliebe van Schumann…

Een recensent, zo schrijft het boekje der muziekcritici voor, behoort te schrijven over het opvallendste onderdeel van een concert. Een vrouwelijke dirigent? Dan schrijf je over de vrouw en het dirigeren. Een pianist met maar éen hand? Dan schrijf je over die ene hand en het wonderbaarlijke van die vijf vingertjes. Een première? Dan natuurlijk over de gloednieuwe muziek.

Dit is het circus van nieuwswaarde, waar ook de muziekjournalist in meedraait. Soms met hangen en wurgen – als er weinig tot niks meldbaars te schrijven is over dat nieuwswaardige.

Tijdens het meest nieuwswaardige onderdeel van het liedrecital van de Britse tenor Mark Padmore, dinsdagavond in de Kleine Zaal van het Concertgebouw, zat ik met ijzig hartkloppen achterovergedrukt in mijn stoel, mijn handen om de leuning heen geklauwd. Ik wist vrijwel meteen dat ik er niets over te melden zou hebben, over deze Nederlandse première van Songs from the Same Earth, een liedcyclus in tien delen van de Britse componist Harrison Birtwistle.

Nou is de man bijna tachtig en het is alweer ruim twintig jaar geleden dat hij de succesvolle opera Gawain componeerde. Zijn modernistische stijl is, wat mij betreft, intussen passé. Behalve als je nog steeds graag wilt geloven in kunst als opwekker van ongemakkelijkheid. Of als je, zoals sommige muziekwetenschappers, onderzoek doet naar fysieke afkeer in het menselijk lichaam. Maar ik behoor tot geen van beide scholen.

Ik ben toch vooral van mening dat muziek me iets moet zeggen of doen, en dat dit de meeste kans van slagen heeft bij een even emotionele als intellectuele uitdaging. Birtwistles muziek bood vooral het laatste, maar geen noot beklijfde.

Aan Mark Padmore en zijn pianist Andrew West lag het niet. Ze sloegen zich er manhaftig doorheen. Heel knap. Net als het publiek trouwens. Gelukkig werd Birtwistles draak van een stuk omlijst door An die ferne Geliebte van Beethoven en Dichterliebe van Schumann. Waarmee ik overigens niet beweer dat alles wat oud is beter is.

Tijdens Beethoven, met wiens eenvoudige melodieën Padmore z’n stem nog wat kon opwarmen, nam ik met genoegen de tijd om vooral pianist Andrew West eens nader te bestuderen. Zijn vingers lieten in de doorgecomponeerde cyclus geen moment het klavier los. Zijn aanslag oogde als de vingers van een blinde die een kunstig houtsnijwerk ‘bekijken’. Aan de ene kant aandachtig, bijna liefdevol, aan de andere kant, met een vluchtige dans van de vingertoppen, een nauwer begrip afdwingend. Geen moment zwaar, geen moment melodramatisch. Typisch Brits.

Dit brak hem bij Schumanns Dichterliebe soms wel op, waar de pianopartij toch iets meer ‘Weltschmerz’ van de musicus vraagt. Daar voldeed Mark Padmore trouwens wel aan – hoewel óók altijd een tikje afstandelijk.

De licht lyrische tenor, passend in het rijtje Werner Güra en Ian Bostridge, zong zowel kaal als gepassioneerd en zocht de expressie in alle uithoeken van zijn stem op. Dichterliebe was daarom een genot om te horen. Uitgebalanceerd zweefde Padmore van lied naar lied, als het ware in vogelvlucht, over het drama van de onbeantwoorde liefde heen.

De lijn die hij aanbracht, deed mij voor het eerst echt stilstaan bij het lied ‘Am leuchtenden Sommermorgen’, meestal een niemendalletje dat ingeklemd raakt tussen het geweld van ‘Ein Jüngling liebt ein Mädchen’ en het eindeloze verdriet van ‘Ich hab’ im Traum geweinet’.

Zó mooi had ik het nog nooit gehoord en zó had ik het nog nooit gezien. Hoe dodelijk eenzaam je kunt zijn, juist in een zomers bloeiende tuin. En hoe de bloemen je lijken toe te fluisteren: “Toe, wees niet boos op onze zuster.” Elders in de zaal zag ik hoe ook enkele andere hoofden zich verrukt oprichtten van hun tekstblaadje.

Zie voor meer informatie over de concerten in het Concertgebouw www.concertgebouw.nl.