De Nederlandse Reisopera maakt momenteel een kleine tour door het land met The News, een ‘reality opera’ van componist Jacob ter Veldhuis (JacobTV). Maandag werd de grote zaal van poptempel Paradiso in Amsterdam aangedaan. Het werd een intrigerend multimediaspektakel.

We leven in een tijd waarin we overvoerd worden met een veelheid aan informatie. Dit gegeven heeft JacobTV geïnspireerd tot het componeren van The News, een theaterproductie die al een aantal jaren in verscheidene gedaantes over de wereld reist. Maandag 2 juni stond de opera in een aan de proporties van het podium aangepaste voorstelling in poptempel Paradiso, geregisseerd door Xander Straat.

Op het podium bevond zich een ‘newsroom’. Aan de ene kant stond een reusachtige nieuwsdesk, waarachter twee nieuwslezeressen, Hannah en Charlie, plaatsnamen. Aan de andere kant stond een bank die wel iets weg had van de ‘lippensofa’ van Salvador Dalí. Hierachter stonden de muzikanten van het Nederlands Blazers Ensemble opgesteld.

Het centrale punt, waar de aandacht hoofdzakelijk naartoe getrokken werd gedurende de voorstelling, was het grote scherm boven het toneel. Hier werden de videofragmenten en -montages geprojecteerd die de hoofdrol spelen in deze ‘reality opera’.

De fragmenten volgden elkaar in hoog tempo op en kwamen in alle soorten en maten. Zo werd een interview met president Assad, die aangaf geen enkele schuld te dragen voor de wreedheden in zijn land, afgewisseld met het overenthousiaste gekir over de houdbaarheid van make-up van een Amerikaanse talkshowhostess.

Zoals doorgaans in zijn composities vormen bestaande videofragmenten het ruwe materiaal voor JacobTV’s voorstelling. Hij bewerkt deze fragmenten door ze te vertragen of te versnellen of door opvallende elementen te herhalen, en hij voorziet ze van een omlijsting in de vorm van instrumentatie en zang.

Het resultaat is per fragment wisselend. Het interview met Assad werd omlijst door rustige, lieflijke klanken van de blazers en de zangeressen. Het effect was dat juist de onoprechtheid van Assad schrijnend uit de verf kwam.

Het fragment waarin een Chinese nieuwslezeres geëmotioneerd dodenaantallen ten gevolge van een serie aardbevingen opsomt, was daarentegen minder geslaagd. De muzikale begeleiding voegde weinig toe en het bühnebeeld had qua belichting en houding van de nieuwslezeressen veel weg van een rosse buurt. De discrepantie tussen fragment, geluid en toneelbeeld was te groot, waardoor de impact afzwakte.

De nieuwslezeressen werden uitstekend vertolkt door Nora Fischer en zangeres LOIRE. Fischer bracht mooie effecten teweeg met haar lange lijnen en LOIRE viel met name op door haar beheersing van de ‘konnakol’ (een Zuid-Indiase techniek voor het zingen van lettergrepen op een manier dat er een bijzondere ritmiek geproduceerd wordt).

Mij viel wel op dat aanzienlijke gedeeltes van de vocale bijdragen van de zangeressen niet (volledig) live gezongen werden. Soms werden alleen eerder gemaakte opnamen afgespeeld, soms zongen de zangeressen mee met deze opnamen. In muzikaal opzicht waren de hoogtepunten toch de momenten waarop de live-zang de boventoon voerde, zoals in het duet ‘Salam Alaikum’, gezongen tegen de achtergrond van een fragment van twee dames in boerka.

De vraag is of er in The News een nieuwe horizon voor opera gloort, zoals in het programmaboekje door intendant Nicolas Mansfield gesuggereerd wordt. Ik durf hier toch mijn vraagtekens bij te plaatsen. Intrigerend en actueel is The News zeker, maar ik miste toch een hoofdrol voor de stem: op enkele momenten na was voor het vocale aspect van de voorstelling slechts een secundaire, ondersteunende rol weggelegd, ondergeschikt aan de vertoonde nieuwsfragmenten.

Ook was er amper sprake van een toneelhandeling. Opera gaat toch doorgaans om menselijke verwikkelingen, maar hiervan was – in de interactie tussen de zangeressen en acteurs op het podium althans – weinig sprake. De presentatrices stonden primair in dienst van het illustreren van de videofragmenten, maar tussen hen onderling gebeurde vrij weinig.

Wat The News wel is, is een multimediaal, muziektheatraal spektakel dat ons een spiegel voorhoudt. Het laat ons een samenleving zien die verslaafd is aan een constante stroom nieuws, zolang het maar niet te dichtbij komt. Het is vooral die visuele en auditieve overvoering die de ‘reality opera’ van JacobTV tot uitermate geslaagd en actueel muziektheater maakt.

The News is op donderdag 5 juni nog te zien in het Theater aan het Vrijthof in Maastricht. Zie voor meer informatie de website van de Nederlandse Reisopera.