De afscheidstournee van het Amerikaanse kwartet Anonymous4 werd van muziek voorzien door David Lang, één van de speciale gasten van Operadagen Rotterdam. Zijn werk love fail bleek mooi en meeslepend, maar ook een beetje braaf. Het kwartet zong het met grote vocale precisie, binnen een subtiele enscenering.

Het voorgesprek dat Doelen-programmeur Neil Wallace met componist David Lang had, was buitengewoon onderhoudend. Net voor hij plaatsnam op de speciaal uit de Doelen verhuisde rode sofa – symbool van nieuwe muziek – klonk uit de speakers ‘I’ll be there’. Lang testte zijn nieuwe hippe schoenen, deed een dansje en playbackte discreet mee op de muziek van The Four Tops. Dat het gesprek zou gaan over zijn werk voor Anonymous 4 was een wonderlijk toeval.

Lang is een opgewekte Amerikaan die met grote relativering praat over zijn werk. Hij kwam net uit Cannes waar de film Youth in première ging, met zijn muziek. Vandaar de nieuwe schoenen. De regisseur van Youth had overigens bij de eindmontage het mooiste stuk muziek van Lang weggeknipt. Niet daarom, maar omdat love fail in de woorden van Lang een opgepoetst concert moest worden, had hij zelf de regie van de video’s gedaan.

Hij componeerde love fail voor Anonymous4, het kwartet dat al bijna dertig jaar de wereld over reist met muziek uit met name de middeleeuwen. Lang: “Het zijn moderne mensen die materiaal zingen dat soms al duizend jaar oud is. Ik wilde iets maken wat universeel was en wat heen en weer zou gaan tussen oud en nieuw.”

Voor de vier vrouwen met hun heldere stemmen maakte Lang, die zelf een achtergrond heeft in de studie van de middeleeuwen, speciale muziek. “Mijn muziek is ‘spare’”, zei hij. “Er zijn geen extra noten, geen ornamenteringen, het is gewoon precies wat het moet zijn.”

De tekst is altijd het belangrijkste, vindt de componist. Hij spendeerde daarom maanden aan het zoeken naar teksten over zijn thema, het eeuwenoude Tristan-verhaal, ontdeed ze vervolgens van een herkenbare tijdsperiode en mengde de woorden met die van de hedendaagse schrijfster Lydia Davis.

Hoe centraal tekst stond in het werk bleek al bij het binnenkomen in de zaal. Achter elkaar verschenen woorden als ‘free’, ‘understanding’ en ‘impoverished’ op het doek. Vier speciaal ontworpen lessenaars en krukken voor de zangeressen stonden klaar, met een discreet weggewerkte microfoon, die niet voor het volume bedoeld was, maar wel voor de geluidseffecten, zoals korte echo’s en lange nagalm.

Gekleed in outfits die tijdloos leken maar iets middeleeuws uitstraalden, betraden de zangeressen het podium. Glasheldere zang volgde, in de lange, meerstemmige lijnen die Anonymous 4 ultiem beheerst. Hier en daar schreef Lang kleine, eigentijdse accentjes, zoals gefluister of de herhaling van een woord of een naam. Maar hij bleef nadrukkelijk binnen het idioom dat de vier gewend zijn.

Ik hoorde Anonymous4 enkele jaren geleden in Antwerpen op Laus Polyphoniae, het festival waarop de Vlaamse polyfonie van de late middeleeuwen centraal staat. Daar zong het kwartet motetten uit de Montpellier Codex van rond 1300. Hun loepzuivere zang klonk prachtig in de ijle akoestiek van de Antwerpse Augustinuskerk. Als verklaard tegenstander van toegiften vond ik hun aanpak voor overname vatbaar: een kort, meerstemmig gezongen ‘Ite missa est’ (de mis is afgelopen / en nou wegwezen).

LantarenVenster 1 is een jazzzaal, maar dankzij de uitgekiende geluidsmix was er akoestisch absoluut niks aan te merken. De koeling van de beamers die voor het beeld zorgden, was wel wat nadrukkelijk aanwezig.

Het beeld bestond vooral uit tekst: woorden en zinnen die Lang op zijn zoektocht gevonden had. “He was a blessed man”, over de man in het verhaal. “She was so wise”, over de vrouw van het tweetal, Tristan en Isolde. En ergens anders: “Three years / three years after it started / it ended.”

De vier zangeressen, in de spots van een verfijnd lichtontwerp, maakten spaarzaam gebruik van slaginstrumenten, zoals een xylofoon en een trom. Veel muziek was meerstemming, maar met name de solo van Susan Hellauer was door haar natuurlijke manier van zingen erg indrukwekkend.

Er viel ook wel wat af te dingen op deze productie. Niet te vinden was hoe David Lang zijn werk typeert, maar liedcyclus zou voor mij het meest in de buurt komen. De twaalf stukken werden echter steeds onderbroken met een slokje water en een stemvork, waardoor de continuïteit in mijn ogen te veel werd doorbroken. Er was ook niet veel ontwikkeling in de voorstelling. Mooi was het zeker, maar ‘edgy’ bepaald niet.

Het programma is vanavond, woensdag 27 mei nog eens te horen in LantarenVenster en reist dan naar Amsterdam, waar het op 28 mei in het Muziekgebouw aan ’t IJ staat.

De muziek van love fail staat op Spotify maar is ook direct op de website allmusic.com te beluisteren.