Westbroek zingt “onwijs sfeervolle” Prom
Het Holland Festival is bijna afgelopen; de theater- en parkuitvoering van de opera Lulu komende dinsdag is één van de laatste programmaonderdelen. Het nieuwe initiatief voor een laagdrempelige Prom in het Concertgebouw afgelopen zaterdag trok de aandacht. En veel publiek. Zeker bij het optreden van sopraan Eva-Maria Westbroek.
Begin dit jaar zei Holland Festival-directeur Ruth Mackenzie ter aanmoediging van de bezoekers van de 12 Hour Prom: “Trust me, give it a go for 10 euros.” Die Prom – twaalf uur muziek in grote en kleine concerten in het Amsterdamse Concertgebouw – was één van de innovaties die de directeur meebracht uit Engeland voor haar eerste aflevering van het festival.
Afgelopen zaterdag was het zover en liep Mackenzie met een tevreden blik door het Concertgebouw. Ze zag mensen staan voor het podium en mensen hangen in zitzakken aan de randen van de zaal. En als ze omhoog keek, kon ze zien dat ook de zitplaatsen op de balkons bezet waren.
Er waren passe-partouthouders voor de hele dag Proms, maar een kaartje voor alleen het optreden van Eva-Maria Westbroek was ook mogelijk. Een staanplaats kostte een tientje, een bijna symbolische prijs. De Nederlandse sopraan was in het tweede blok op de zaterdagmiddag geprogrammeerd, voor een optreden begeleid door Amsterdam Sinfonietta.
Westbroek was de laatste weken meer aanwezig dan ooit in Nederland, met het requiem van Verdi in Carré en het Staetshuys-gala in het Concertgebouw. Onvermoeibaar stond ze heel veel pers te woord, en passant bewijzend dat ze Nederland echt niet vergeten is.
Volle glorie
Rond half vier liep de zaal vol met liefhebbers. Een gemengd publiek, met ook kinderen, en verder heel veel bezoekers die je tot de Nederlandse operascene kunt rekenen. Staanplaatsen waren er genoeg; de zitzakken lagen aan de randen van de zaal, maar leken geen riant zicht te bieden.
Voor het eerst zou Eva-Maria Westbroek samenwerken met Amsterdam Sinfonietta. Het vermaarde gezelschap begeleidde de laatste jaren bekende namen als Ludovico Einaudi, Thomas Hampson en Huub van der Lubbe van De Dijk. De strijkers van concertmeester Candida Thompson stonden, net als het publiek, maar dat is gebruikelijk bij het ensemble.
Les nuits d’été van Berlioz heeft een hele korte orkestintroductie. Westbroek moest dus meteen aan de bak. Ze stond er, in volle glorie, en vooral: ze klonk in volle glorie.
De muziek die Berlioz componeerde op een tekst van Gautier is zo verscheiden dat het niet vanzelf spreekt dat één zangeres alle zes delen zingt. Er bestaan daarom opnamen met meerdere solisten, al deden zanglegendes als Régine Crespin en Janet Baker het wel solo. En nu dus ook Eva-Maria Westbroek.
“Quand viendra la saison nouvelle, quand auront disparu les foids”, zo klonken de eerste woorden. Zelden werd de zomer, die officieel enkele uren later zou beginnen, fraaier aangekondigd. Of groter, want een zangeres als Westbroek laat de muziek onvermijdelijk overhellen naar opera in plaats van lied.
Haar grote liefde is de opera, maar ze bewees dat de snelheid waarmee tempo en klankkleur moeten schakelen in een liedcyclus geen enkel probleem voor haar vormt en dat ze de dynamiek van Berlioz’ compositie makkelijk aankon.
‘Spectre de la Rose’ – het tweede en wat mij betreft mooiste lied – kreeg een fraaie, intieme behandeling en na een klein half uur vocaal hard werken was er nog energie genoeg voor de opgewektheid van ‘L’isle inconnu’.
Het klinkt anders in het Concertgebouw als de stoelen uit de zaal zijn. En eerlijk gezegd is het een klein beetje jammer dat iets van de magie van het optreden verloren ging in de drukte die onvermijdelijk uit een staand publiek opbruist. Applaus na ieder deel van de cyclus, ach, waarom niet. Het was anders dan anders en dat bleek ook uit die details.
Nichtjes
Over de keuze van de stukken vertelde Jochem Valkenburg, muziekprogrammeur van het Holland Festival: “Nuits d’été was het uitgangspunt. Ik geloof dat Eva-Maria daar zelf mee kwam. Ik zat bij haar agent Alan Green te praten over de verdere invulling van het programma en die zei toen: ‘Volgens mij wil Eva-Maria altijd nog eens Knoxville van Samuel Barber doen.’ Hij belde haar ter plekke op en ze was het er meteen mee eens.”
Optreden met een dirigent die ook zelf speelt, zoals bij Amsterdam Sinfonietta gebruikelijk is, was in dat tweede vocale stuk – Knoxville: Summer of 1915 van Barber – een zichtbare opgave. Westbroek had vocaal geen enkele moeite met de noten, maar zocht vaak met haar ogen de aanwijzing van Candida Thompson, zoekend naar het juiste tempo. Wat dat betreft is de kleinere setting van zo’n liedoptreden vermoedelijk wat onwennig voor de sopraan, die normaal voor grote orkesten zingt, met een dirigent voor zich en op monitoren in elke denkbare zichtlijn.
Jochem Valkenburg had niet lang getwijfeld over de invulling van dit onderdeel van de 12 Hour Prom. “We hebben maar één ster van dit kaliber om de hoek wonen. Ik belde haar met het idee. Ze was meteen enthousiast en juichte ons initiatief van harte toe.” En zo konden de nichtjes van Eva-Maria in de zaal zien hoe tante zong en hoe haar publiek daarop reageerde.
Presentator Andrea van Pol vroeg Westbroek na haar optreden naar haar indruk. “Onwijs sfeervol”, was de reactie van de sopraan. Ze had in het publiek haar nichtjes gezien en er waren ook vrienden in de zaal. “Mag ik even handen zien?” vroeg Van Pol en die gingen massaal de lucht in.
Vrienden van Eva-Maria Westbroek, vrienden van muziek: ze zullen vermoedelijk volgend jaar opnieuw hun weg vinden naar de Prom, die in zijn eerste editie een succes leek.
De auteur
22Reacties
Het lijkt me een feestje dat volgend jaar niet te missen is!
En hier terug te luisteren….
http://www.radio4.nl/gids/2015-06-20/353251/holland-festival-marathon
En nou niet meer klagen, dat Eva-Maria Westbroek en haar echtgenoot Frank van Aken nooit in Nederland zingen.
In precies vier weken tijd zagen we het echtpaar twee keer samen optreden in een fantastische uitvoering van het Requiem van Verdi in een uitverkocht Carré. Samen met het Amsterdams Toonkunstkoor, Tania Kross en Jaco Huijpen, begeleid door het Noord-Nederlands Orkest o.l.v. Boudewijn Jansen was dit een Hollands onderonsje met Italiaanse uitstraling dat z’n weerga nauwelijks kende.
Een kleine week later stonden beide echtelieden in het Amsterdams Concertgebouw voor een spectaculair operaconcert, waarin zij de vierde akte van Puccini’s Manon Lescaut voor hun rekening namen en waarin Eva-Maria Westbroek in haar grote aria ‘ Sola perduta abbandonata’ zelfs Magda Olivero even naar de kroon stak.
In het zelfde concert zongen Westbroek en van Aken het hele derde deel van de eeste akte van Wagners Walküre.
Dat deze Haagse Wälsungen tot de beste ter wereld behoren bleek eens te meer.
Zaterdagmiddag dus Berlioz’ Nuits d’été en Barbers Knoxville: Summer of 1915, in een wonderschone uitvoering van Eva-Maria Westboek. De veelzijdigheid van onze nationale trots op operagebied is ruimschoots bewezen.
Zij kan werkelijk alles zingen en interpreteren. Daar word ik stil van!
In één maand tijd drie totaal verschillende, veeleisende programma’s, daar moeten wij het voorlopig even mee doen, maar volgend jaar juni komt Westbroek terug in Amsterdam met een Jubileumconcert bij de Nationale Opera en Ballet waar zij dan o.a. de slotscène uit Strauss’ Salomé zal zingen.
Wat zingt zo’n wereldberoemde Eva-Maria Westbroek eigenlijk vaak in Nederland!!!
Was inderdaad fantastisch, de hele dag rennen van de Grote naar de Kleine zaal (spem in alium)en terug, in de wandelgangen ook optredens.
Jammer dat ik om 24 uur weg moest.
Sommige mensen begrepen niet dat je mocht kiezen tussen staan en zitten dat leidde tot misverstanden en hard ‘zitten’ roepen. Jammer.
Ik dankte de volgende dag Ruth Mackenzie voor het idee, volgens haar was het meer het werk van iemand anders die naast haar stond (programmeur?).
Ja, 3x Westbroek, helemaal niet slecht voor een paar maanden !!!
Eva-Maria is gelukkig een van die ‘profeten’ die in eigen land wél in ere wordt gehouden. Keep it that way!
nu ze op d’r terugweg is, mag ze in Nederland zingen. Komaan zeg, JAREN zijn beiden door de Nederlandse opera genegeerd geweest en Frank van Aken is dat nog steeds.
Ben best ‘fan’ van Eva maar Frans heb ik hier niet echt gehoord…..
Beetje boude bewering: ‘nu ze op d’r terugweg is’. Komt denigrerend over naar Eva-Maria. Dit plaatst haar recente optredens alhier in een minder prettig perspectief.
Westbroek op d’r terugweg ?! Ook het eerste dat ik daar van hoor…
Westbroek zou, zoals bekend, deze zomer de Isolde zingen in Bayreuth. Die rol heeft ze 7 maanden geleden teruggegeven. Zodoende ontstond een gat in haar agenda dat die veelheid aan optredens in Nederland (mede) mogelijk zal hebben gemaakt.
In de U.S. en m.n. op “Opera Box” is kritiek geleverd op haar Santuzza in de Met: er zou sprake zijn van een “wobble”. Daaraan refereert meneer fred mogelijk. Ik heb daar o.m in het Verdi-Requiem in Carré niets van bespeurd. Wat Luisi en “Lulu” betreft heb ik eerder ergens gelezen, dat hij – al dan niet per ongeluk – dubbel geboekt zou hebben.
In de super audio weergave in de bioscoop (High Definition n.b.) viel er van die eventuele wobble bij Santuzza echt niets te horen hoor.
Ik was ten tijde van de live-uitzending van “Cav/Pag” in Turijn voor “I Puritani” met Olga Peretyatko en, geloof het of niet, maar er was in deze, overigens onverwacht fraaie stad, met ca. 900.000 inwoners, geen bioscoop te vinden, waar Eva-Maria Westbroek te bewonderen viel. Ik kan er dus niet over meepraten.
Ik heb er in de bioscoop ook niets van gemerkt, ik vond haar vertolking van Satuzza zelfs schitterend, maar ik ben dan ook zeker geen stemmenspecialist… Overigens is het toch wel erg, één (of twee) ‘wobble(s)’ (kan iemand mij uitleggen wat een ‘wobble’ is?) en sommige mensen spreken al van een ’terugweg’!
Beste Stefan Caprasse: ik doe een poging. Een ‘wobble’ kan duiden op een instabiliteit in de stem. Bijvoorbeeld wanneer je ’s morgens vroeg zonder ingezongen te zijn het hoogste lied wil zingen. Dan kan de stem overslaan of even ‘knikken’. In dit geval heeft het meer met de conditie van het moment te maken en hoeft het niets over de stemkwaliteit op zich te zeggen.
Ernstiger is het wanneer de stem regelmatig uit balans raakt (bijvoorbeeld door langdurige vermoeidheid, ziekte of het klimmen der jaren). Het geluid lijkt dan vooral te gaan wiebelen en mist focus. Schoolvoorbeelden van dames met dit soort ‘wobbles’ waren (in hun nadagen) Gwyneth Jones en Brigitte Fassbaender. Een wobbletje op zijn tijd is echt geen reden voor paniek en toont aan dat zelfs de grootste diva’s ook (net) gewoon mensen zijn.
De reacties op Eva-Maria’s Santuzza vanuit de States rieken wat mij betreft dan ook naar vervelende stemmingmakerij.
Luisi en Lulu
Luisi dirigeert momenteel I Capuleti e i Montecchi in Zürich, dat staat althans op hun website. Dat van die dubbele boeking (Pieter de Haan) wordt zo wel erg waarschijnlijk.
@Maarten-Jan Dongelmans: Bedankt voor de uitleg!
Mevrouw Loesje, bij de afweging óf hij in Amsterdam “Lulu” óf in Zürich “I Capuleti e i Montecchi” zou dirigeren, zou voor Luisi hebben kunnen meespelen, dat hij in Zürich chef-dirigent is en dat bij het KCO, in de bak bij “Lulu”, niet geworden is.
Dat zou maar zo kunnen, meneer de Haan. Maar dan twee weken voor de première afzeggen gaat wel ver.
DNO heeft wel vaker te maken met afzeggingen omdat het gras elders groener wordt gevonden, denk aan Sonja Yoncheva.
Van afzeggen van Sonja Yoncheva – prachtige zangeres overigens – heb ik geen weet. Ik denk trouwens met Luisi in het verkeerde “draadje” terechtgekomen te zijn, m.n. omdat ik ergens op deze site had gelezen, dat hij zou hebben afgezegd wegens familieomstandigheden of om gezondheidsredenen, maar dat niet meer kan terugvinden.
Beste Maarten-Jan Dongelmans,
Een “wobble” duidt n.m.m. niet op maar is een instabiliteit van de stem. Daarmee is natuurlijk niet alles gezegd. Een sluitende definitie van het fenomeen ken ik niet. Rest dus slechts het te beschrijven. Uw eerste beschrijving heeft, denk ik, niet zoveel met het verschijnsel te maken. Uw tweede komt er m.i. wél dichtbij. Ik omschrijf het altijd als een “uit-de-hand-gelopen”, een (veel) te wijd geworden vibrato: de stem gaat, vooral in lange lijnen, als het ware om de toon heen zwabberen. Van Brigitte Fassbaender ken ik dat niet, maar dat zal aan mij liggen, van Gwyneth Jones, m.n. in haar nadagen, des te beter. Een “wobble” kan tijdelijk zijn, door (over)vermoeidheid of ziekte, maar is helaas ook vaak blijvend en progressief. Een vorm van slijtage dus, behalve door het ouder worden, ook veroorzaakt door het zingen van te veel en/of te zware partijen. Ik denk daarom, dat Eva-Maria Westbroek er zeer verstandig aan heeft gedaan Isolde in Bayreuth af te zeggen en misschien moet ze die rol, net als Brünnhilde, wel helemaal nooit (willen) zingen. Overigens kunnen niet alleen zangeressen een “wobble” hebben of krijgen. De door mij in zijn glorietijd zeer bewonderde bas-bariton Samuel Ramey heeft in zijn laatste actieve jaren wat afge”wobbled” en de tenor Chris Merritt kon er, in zijn nadagen, ook wat van.
@ Pieter K: zie recensie over het opduiken van Luisi met DiDonato. http://www.operamagazine.nl/featured/33043/didonato-zingt-sensationele-bellini-in-zurich/
Ik denk dat het KCO deze man niet meer zo snel zal uitnodigen.
Beste heer Leen Roetman,
Dank dat u mij weer op het juiste spoor hebt gezet. Dit soort (wan)gedrag verdient het te worden afgestraft. Helaas gebeurt dat niet altijd.