Händel was erg content met zijn voorlaatste oratorium Theodora. Hij vond het één van zijn beste werken. William Christie en Les Arts Florissants bewezen zaterdagmiddag Händels gelijk met een werkelijk sublieme uitvoering in de NTR ZaterdagMatinee.

Händel componeerde Theodora in 1749 (in slechts één maand tijd) op een Engels libretto van Thomas Morell. Het valt in de categorie oratoria, maar het had in mijn ogen net zo goed als opera door het leven kunnen gaan. Het stuk heeft er alle ingrediënten voor: veel actie, een stevig conflict, een mooi liefdesverhaal en een nootlottige afloop.

Les Arts Florissants demonstreerde de dramatische en theatrale kwaliteiten van Theodora de afgelopen weken bij het Théâtre des Champs-Elysées in Parijs, waar het het werk in een enscenering van Stephen Langridge opvoerde. De NTR ZaterdagMatinee haalde de productie in concertante vorm naar het Concertgebouw in Amsterdam.

Dat koor, orkest en solisten al vijf scenische uitvoeringen achter de rug hadden, was duidelijk merkbaar. Niemand had bladmuziek nodig, waardoor er behalve gezongen ook geacteerd werd. Het gaf een vrijheid en theatraliteit op het podium die bij concertante opera’s nog weleens ontbreekt. De zangers hadden vertrouwen in hun partijen en konden bovendien bogen op een uitstekende onderlinge chemie, waardoor het verhaal zonder moeite tot leven kwam.

Het verhaal van Theodora speelt zich af in het vierde-eeuwse Antiochië. Stadhouder Valens kondigt een feest ter ere van Jupiter aan, maar daar wil Theodora als christen niet aan deelnemen. Haar standvastigheid leidt ertoe dat de Romeinse officier Septimius haar gevangen neemt, zodat ze als hoer zijn manschappen kan dienen.

Septimius’ kameraad Didymus bekent ook een christen te zijn en doet er alles aan om Theodora, de vrouw die hem tot het geloof heeft gebracht, te redden. Ondanks welwillendheid van de kant van Septimius, blijft stadhouder Valens onwrikbaar. Hij laat zowel Theodora als Didymus ombrengen. Een martelaarsdood die beiden echter waardig ondergaan.

Als Theodora liet sopraan Katherine Watson een helder, innemend geluid horen. Vooral haar scène in de gevangenis, ingebed tussen twee magistrale instrumentale passages (hoe ingenieus gecomponeerd!), was bijzonder roerend.

Haar geliefde Didymus kreeg in Philippe Jaroussky een voortreffelijke vertolker. Deze countertenor laat het nooit afweten: met die unieke klankrijkdom in zijn stem en zijn voorbeeldige muzikaliteit weet hij iedere keer weer je hart binnen te dringen.

Bas-bariton Callum Thorpe zong een uitmuntende Valens – autoritair, ruw en ongenadig – en Stéphanie d’Oustrac gaf met donkere, dramatische mezzo stem aan Irene, de gezellin van Theodora. Verder vertolkte tenor Kresimir Spicer de partij van Septimius. Zijn karakter kwam in mijn beleving het minste uit de verf, mede door zijn schreeuwerige uithalen. Al waren zijn coloraturen wel raak.

Nog veel indrukwekkender dan deze toch zeer verdienstelijke prestatie van de cast was voor mij het optreden van het koor en orkest van Les Arts Florissants onder William Christie. De gevierde maestro bracht Händels muziek springlevend over het voetlicht, met gulle lyriek en ragfijne articulatie.

Alle secties waren perfect in balans en speelden op organische wijze samen. De basinstrumenten waren soms zijdezacht, soms donker en dreigend, soms erbarmelijk klagend. De eerste violisten speelden met hun zichtbare gedrevenheid en unieke klankkleuren welhaast een eigen rol in het verhaal en de blazers kroonden het geheel met weldadig spel. Wat een originele, verfijnde klankenweelde!

Het koor deed niet onder voor het orkest en zong (en acteerde!) zijn rol met veel beleving; de ene keer als brute Romeinen, de andere keer als geloofsvaste christenen. Absoluut hoogtepunt was ‘He saw the lovely youth’, waarin het koor in de gedaante van de christenen zong over de opwekking van de gestorven jongeling van Naim. Christie creëerde met een lang en fijn gedoseerd crescendo een geweldige spanningsboog. Adembenemend.

Hoe Christie zulk wonderbaarlijk spel aan zijn musici wist te ontlokken, was mij een raadsel. Maar ik heb in lange, lange tijd niet meer zo intens genoten van een barokensemble. Hulde!