Deze week brengt het Rotterdamse Philharmonisch Orkest de Matthäus-Passion van Bach onder dirigent Pablo Heras-Casado, die met dat werk debuteert. Zijn Bach is helder en licht, de koren zijn fantastisch, maar de vocale solisten zijn niet allemaal ideaal gecast.

Hij noemde het Rotterdams Philharmonisch Orkest onlangs “compromisloos”. Het is groot in het negentiende-eeuwse repertoire, maar flexibel genoeg voor ander werk, vindt dirigent Pablo Heras-Casado. Met veel vertrouwen ging hij gisteravond zijn debuut met de Matthäus-Passion van Bach aan in de Rotterdamse Doelen. De Spanjaard wilde, zo verklaarde hij deze week, musici en publiek meenemen naar de wereld van Bach. Niet met periode-instrumenten – zoals ze in de tijd van de componist klonken – maar wel ‘historisch geïnformeerd’.

Dat de Rotterdammers ook hun weg vinden buiten het symfonische repertoire, bewezen ze al eerder in gedenkwaardige Bach-passies met hun chef Yannick Nézet-Séguin. Ook onder Pablo Heras-Casado, sinds een jaar of vijf geregeld gast in De Doelen, produceerde het orkest passende klankkleuren en lichte, bijna speelse tempi voor het continuo en de strijkers en blazers.

Heras-Casado had het ook getroffen met zijn koren. Het jongenskoor van de Koorschool St. Bavo uit Haarlem had zijn gebruikelijke functie in de openings- en slotkoren van het eerste deel, maar zong ook bij enkele koralen in dat deel mee. Hun boeken bleven dicht. Dit zijn piepjonge maar goed getrainde zangers, die met schijnbaar gemak en veel discipline hun partijen zingen.

De twee koren die werden gevormd door de leden van het Laurens Collegium Rotterdam, bij elkaar zo’n veertig zangeres, overtroffen mijn verwachtingen. Hun zang was strak, ze waren alert en wat het meest in het oor sprong, was hun indrukwekkende vaardigheid om kleur en vooral volume te moduleren. Het themakoraal, dat in verschillende varianten door Bach werd ingezet, klonk elke keer echt anders en de momenten waarop Bach zijn vocale ‘special effects’ plaatste, waren technisch maar ook dramatisch raak. Dat gold trouwens ook voor de kleine solorollen die het koor leverde, zoals Pilatus en Judas.

Het openingsdeel klonk licht en helder, in een mooi tempo. De eerste indruk was dat Heras-Casado muzikaliteit en tempo verkoos boven dramatische zeggingskracht en plechtigheid. Dat plechtige, die gereformeerde ernst die soms opduikt in Matthäus-uitvoeringen, ontbrak eigenlijk in de hele uitvoering. Het gaf met name de sopraan de ruimte om een bovengemiddeld persoonlijke en expressieve partij te zingen.

Gedurende de hele avond lukte het de dirigent overzicht te houden en de lange lijnen consequent vast te houden in orkest en koren. Zijn tempo was – zeker in het begin – hoog en ik had de indruk dat de solisten daar in het eerste halfuur last van hadden. De aria ‘Buss und Reu’ van countertenor Lawrence Zazzo klonk niet optimaal en waar het echt om ‘Buss’ ging, maakte de zanger er ‘Bus’ van.

Evangelist Werner Güra kwam in de Grote Zaal van de Doelen goed tot zijn recht. Zijn hoge en zeer brede tenor was expressief, een echte verteller. Zijn collega Peter Rose zong een Christus-partij die mij niet erg aansprak. Hij heeft een enorme stem, die we in Nederland onder meer kennen van zijn Ochs in Der Rosenkavalier bij De Nationale Opera, afgelopen september. Het oor probeerde Christus, de 33-jarige ‘rebel’, te horen, maar het oog zag König Marke. Rose heeft een uitstekende Strauss en Wagner in huis (komende zomer zingt hij Daland in Bayreuth) maar in dit repertoire kon hij mij geen moment bekoren.

Sopraan Camilla Tilling had een bijzondere bijdrage aan deze uitvoering. Haar zang was van hoog niveau, maar wat vooral opviel, was haar expressieve voordracht. Op momenten dacht ik: Händel. Van de doorgaans nogal ingehouden wijze waarop Matthäus-sopranen hun aria’s zingen, was bij Tilling geen sprake. Zeker ‘Aus Liebe’, waarvoor ze dicht in de buurt stond van de perfect begeleidende blazers van het orkest, was indrukwekkend.

Voor de alt-partijen was countertenor Lawrence Zazzo gecast. Een echte Händel-specialist, zo weten we van verschillende recente optredens in ons land. Ik vond zijn Bach net wat te dramatisch. Zelfs in ‘Erbarme dich’ won respect voor zijn vocale kunnen het van ontroering.

Een mooie uitvoering, een overtuigend debuut, maar op momenten een lastige match tussen de heldere klank van het orkest en de zware stemmen van de solisten. Dat deed het evenwicht in deze Matthäus-Passion wat wankelen. Overduidelijk is dat Heras-Casado kiest voor een lichte aanpak, zonder de plechtige gereformeerdheid die elders soms klinkt. Misschien is de conclusie van deze avond dan ook dat het plechtige juist ook bijdraagt aan de emotionele impact van de Matthäus-Passion. Mag ik dat zeggen: de Matthäus van Heras-Casado was een tikje katholiek.

Het Rotterdams Philharmonisch Orkest voert de Matthäus-Passion nog uit op donderdag 24 en vrijdag 25 maart, steeds om 19.30 uur in De Doelen in Rotterdam. Zie voor meer informatie de website van het Rotterdams Philharmonisch Orkest.