Het Holland Festival haalde uit Engeland twee korte opera’s van Harrison Birtwistle, The Corridor en The Cure. Gedurende twee avonden in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam kregen zij als double bill van een volle zaal een enthousiast onthaal.

Zou het werkelijk gelukkig maken om terug te keren uit de dood naar het leven? Wat is de waarde om op je oude dag via een toverformule gezegend te worden met jeugdigheid? Op deze thema’s baseerde de Engelse schrijver David Harsent zijn libretti voor twee eenakters, die door Harrison Birtwistle op muziek werden gezet. Harsent maakte gebruik van zeer bekende mythen: de poging van Orfeo om Eurydice terug te winnen uit de dood en het verhaal hoe Medea de vader van Jason een nieuwe jeugd bezorgt.

The Corridor

The Corridor (2009) geeft het moment weer dat Eurydice op het punt staat om uit de onderwereld te stappen dankzij een gewaagde actie van Orfeo, haar geliefde en kersverse echtgenoot. Het concertpodium van het Muziekgebouw toonde een gang tussen twee simpele detectiepoorten: het niemandsland tussen de duisternis van de onderwereld en het licht van het leven. Op de achtergrond zat het begeleidende ensemble: viool, altviool, cello, fluit, klarinet en enigszins apart een harp, allen leden van het befaamde London Sinfonietta, geleid door Geoffrey Paterson, die in de zaal voor het verhoogde podium stond.

Rustig bewegend ging Orfeo (tenor Mark Padmore) zijn Eurydice (sopraan Elizabeth Atherton) vooruit. Maar hoe zelfverzekerd hij ook was in zijn lyrische zang, toch keek hij bij het passeren van het tweede poortje achterom. Magie verbroken; Eurydice hield de stap in en voelde zich terug getrokken door de onderwereld.

Ook muzikaal scheidden zich beide werelden. Eurydice werd begeleid door strijkers en blazers, terwijl Orfeo bij de harp zijn onmacht uitzong. Maar zo hartstochtelijk als Orfeo zijn geliefde opriep het licht binnen te gaan (kraakhelder gezongen door Padmore), zo koel openbaarde Eurydice haar tegenzin. Zij vroeg zich af waarom zij zou terugkeren naar het leven, om ooit toch weer dat dodenrijk in te moeten. Was het motief van Orfeo wel oprecht? Wilde hij zijn superioriteit in een meesterproef waarmaken?

Korte klankstreepjes en punten uit strijkers en blazers ondersteunden de sobere, lyrische lijnen van Eurydice, die vanwege hun voortdurend hoge ligging vermoeiend uitwerkten. De zangrol van Elizabeth Atherton werd afgewisseld met door haar gesproken teksten vanuit een vertellersstandpunt, zodat The Corridor enigszins afstandelijk overkwam.

The Cure

Hoe anders was The Cure, dat het duo Birtwistle-Harsent (sinds 1991 nauw samenwerkend) in 2014 afleverde. Alleen al in de toonzetting riep Birtwistle de dramatische kracht van opera op, met volle samenklanken uit hetzelfde ensemble, heftige dynamische bewegingen en een veel spannender uitdrukking in de zang van Medea. Zij is de hoofdfiguur in het verhaal, waarin ze op verzoek van haar minnaar Jason een kruidendrank bereidt om de bijna dode Aeson van zijn ouderdom te genezen, zodat hij de grote overwinning van Jason (het ophalen van het Gulden Vlies) kan meevieren.

In het midden van een groen uitgelichte cirkel met plantjes torende een houten bouwwerk, dat een afgeknotte boom bleek, waaruit fris groen ontsprong toen Medea de toverdrank met haar mond in die van Aeson kolkte. In een lange scène daarvóór was zij als een heks al plukkend, toverspreuken orakelend, kokend en roerend bezig geweest, terwijl haar kwade aard zich steeds sterker openbaarde jegens Jason.

Elizabeth Atherton – met rood-paarse pruik, paars gewaad en duivelse expressie – bracht in haar performance en in de heftige noten van Birtwistle geweldige spanning aan. Een verrassende dubbelrol speelde Mark Padmore (Jason) door zich snel te transformeren om als hoofd van Aeson uit een grafholte op te rijzen en zich te laten verjongen door Medea.

Maar waartoe? “Ik moet mijn verleden nog eens leven als een andere man”, roept hij uit, alleen omdat Jason zo nodig zijn vader bij het feest wil. Medea voelt zich ondertussen aangetrokken tot de verjongde Aeson. Een horrorsituatie die past bij het duistere Medea-karakter. Het leverde een uur lang intens muziekdrama op.