Het Gentse LOD muziektheater deed vrijdagavond de Rotterdamse Schouwburg aan met Menuet, gebaseerd op het boek van Louis Paul Boon uit 1955. Boekgetrouw en zeer geraffineerd werden de verhalen van de drie hoofdfiguren op het podium tot leven gewekt.

“Wat moet ik doen?” vraagt de vrouw. Ze staat midden op het podium. Haar man en het dienstmeisje zijn vlakbij, zij het versteend. We zien gipsen beelden die doen denken aan het werk van de Amerikaanse popartkunstenaar George Segal. De beelden representeren verschillende vormen van de lustvolle verhouding die de man en het meisje hadden. De affaire had zich bijna onder de ogen van de vrouw afgespeeld, terwijl zij babykleding inpakte die door haar zwager verkocht werd. Haar zwager, van wie ze in verwachting raakte. Na de vraag van de vrouw blijft het stil. Black-out. Einde.

Dat de toeschouwers dat verhaal in al zijn aspecten kennen, is omdat het driemaal verteld is: eerst door de ogen van de man, vervolgens door die van het dienstmeisje en tot slot door die van de vrouw. Elk deel had een eigen titel, beginnend bij ‘De vrieskelders’, naar ‘Mijn planeet’ en tot slot ‘Het eiland’. Menuet toonde het leven van de drie naamloze figuren, die elk in een eigen isolement leefden, vanuit een subjectief realisme.

In het boek van Louis Paul Boon loopt op de pagina’s een stroom berichten mee van menselijke wreedheid. Ze zijn sensatieachtig, zoals ze in de jaren vijftig het publiek fascineerden. De man knipt ze uit de krant en verzamelt de verwijzingen naar menselijke gruwelijkheden en exotische erotiek. In de voorstelling toont een in zijn bureaulamp ingebouwde camera wat de man leest.

Menuet gaat over schaamte, eenzaamheid en seksuele drift, zegt maker Fabrice Murgia in een toelichting bij de voorstelling. De man kijkt lustvol naar het meisje dat zich aanbiedt, de vrouw krijgt een verhouding met haar zwager. Het verhaal zweeft tussen het normale en het abnormale, tussen zeggen en zwijgen. Er is weinig dialoog tussen de hoofdfiguren.

Menuet is een boek uit de jaren vijftig van de vorige eeuw en dat is het in de voorstelling van LOD muziektheater gebleven. Er is niets geforceerd om actueel te zijn en als de makers of de toeschouwers actuele thema’s herkennen, gebeurt dat op eigen risico. Ik had niet de neiging dat te doen. Wat mij betreft zijn de verschijningsvormen van de thema’s in het verhaal oneindig sterk veranderd en is een boekgetrouwe benadering van Menuet per definitie klassiek/historisch.

Dat maakte de voorstelling overigens niet minder interessant. Integendeel. Componist Daan Janssens en regisseur Fabrice Murgia hebben het boek heel goed gelezen en zijn vervolgens zeer inventief aan het werk gegaan. De muziek van Janssens is voortdurend spannend, komt op, klinkt suggestief en sterft weg. De percussie speelt een belangrijke rol en voor de angstaanjagende klanken zorgt onder meer een bastrombone. Janssens ontwikkelt geen thema’s, zet geen schema’s aan, maar illustreert de ongemakkelijkheid van het leven van de hoofdpersonen.

De drie zangers hebben deels spreektekst en zijn af en toe hoorbaar in een ‘monologue intérieur’ op band. Als ze zingen, gaat de versterking vrijwel uit, wat een mooi naturel klankbeeld geeft. Het zal niet de hoogte of snelheid van de noten zijn die de grootste concentratie vragen – Daan Janssens vraagt geen acrobatiek van zijn zangers – maar door de drie verhalen lijkt Menuet me voor de spelers een voorstelling die veel aandacht vraagt.

Het allermooiste aan Menuet is de manier waarop regisseur Murgia uit de ‘mer à boire’ van het theater heeft gedronken. Minutieus is gewerkt aan geluid, decor, licht, kostuums, videobeeld en alle andere kanten van de enscenering. De video is functioneel en hoogst intelligent ingezet, de jaloezieën in de achterwand bewegen mee als dat nodig is. Of het een ingreep was, of dat de airco in de grote zaal van de Schouwburg gewoon een beetje laag stond, durf ik niet te zeggen, maar de kilheid van de zaal paste uitstekend bij de sfeer op het podium.

De voorstelling wordt gespeeld in het Duits – een keuze die niet werd toegelicht in het programmaboekje – en heeft boventiteling in het Nederlands en Engels. Dat een boek van Louis Paul Boon – toen het verscheen vonden de katholieken het te scabreus en de socialisten te weinig strijdbaar – een muziektheatervorm kreeg, is belangwekkend, maar de grootste waardering verdient de onnavolgbare manier waarop regisseur Fabrice Murgia er theater van heeft gemaakt.

Zie voor meer informatie over de voorstelling de website van LOD muziektheater. Zie voor meer informatie over de programmering van Operadagen Rotterdam www.operadagen.nl.