Een prachtige cast, een geweldige Anna Schwanewilms in de vrouwelijke hoofdrol en een knappe regie: Der Ferne Klang van de Staatsoper uit Berlijn is een verrassend interessante productie voor de liefhebber van twintigste-eeuwse opera. Of voor iedereen die dat wil worden.

Componist Fritz zoekt de mysterieuze, ‘verre klank’ (ferne Klang) van de wereld. Terwille van zijn kunst breekt hij de relatie met zijn vriendin Grete af, die een prostituee wordt.

Dat is in een paar woorden de situatie in Der Ferne Klang, een opera van Franz Schreker. Het zou me niet verbazen als veel operaliefhebbers nooit hebben gehoord van dit werk of deze componist, die nou niet bepaald populair is vandaag de dag.

Wellicht dat het je daarom zal verrassen dat Schreker (geboren in Monaco in 1878, opgegroeid in Wenen en gestorven in Berlijn in 1934) één van de meest prominente componisten in Duitstalig gebied was in de jaren twintig van de vorige eeuw. Hij boekte in 1912 heel veel succes met Der Ferne Klang, zijn tweede opera.

De nazi’s maakten een einde aan het succesverhaal van deze halfjood. Niettemin zijn er dit seizoen nieuwe producties van Der Ferne Klang te zien in Zürich en Augsburg. Verder is Die Gezeichneten te zien in Los Angeles en Palermo en brengt Chemnitz Der Schmied von Gent, één van de grootste successen van de componist.

Om enigszins voorbereid te raken op deze kleine revival van Schreker, die net als Wagner zijn eigen libretti schreef, is een goede ‘les één’ de derde speelronde van Der Ferne Klang bij de Staatsoper Unter den Linden.

De productie van Peter Mussbach – de art director van de Staatsoper en van 2003 tot 2008 intendant – was bij de première in 2001 absoluut een goede productie. En dat is het nog steeds.

De decors van Erich Wonder geven een nevelige, bewusteloze indruk, dat heel goed past bij de symbolistische en psychoanalytische sfeer van de hele opera.

De locaties en de gemoedstoestanden lijken te overlappen en ineen te smelten met de klank van het suggestieve en dromerige orkest, dit keer onder leiding van de Spaanse gastdirigent Pedro Halffter.

Waar ik het meeste van houd in deze opera, is de muziek die Schreker schreef voor de zangers. De zang zit dichter bij Wagner dan bij Schrekers tijdgenoten Schönberg en Berg en dat is, voor mijn Italiaanse gehoor, meer dan welkom.

Ik had het voorrecht te genieten van de briljante zang van Anne Schanewilms, die de kleurrijke, lyrische, dramatische, erg lange rol van Grete zong – in feite de protagonist van de opera. De declamerende passages zong ze met volwassen, stilistische verfijning, vol scherpzinnigheid, en ze was in staat het morele verval en de climax van het lijden van Grete vocaal te verbeelden.

Leuk detail: ze geeft dinsdag 26 januari een recital in het Concertgebouw in Amsterdam.

Grappig genoeg werd de rol van de musicus Fritz gezongen door tenor Burkhard Fritz, die – hoewel aangekondigd als ziek – veel meer op zijn gemak leek te zijn dan in veeleisende heroïsche rollen waar hij vaak in te horen is.

Het zou te veel tekst kosten om door alle secundaire rollen te gaan (dat zijn er ongeveer vijftien). Ze werden allemaal gezongen door ensembleleden van de Staatsopera – wat niet betekent dat je automatisch hoge verwachtingen moet hebben.

Onder hen moeten echter een paar genoemd worden. Bijvoorbeeld de krachtige, gevierde bas-bariton Hanno Müller-Brachmann als de graaf en de uitstekende tenor Stephan Rügamer als Chevalier. Beide leverden een belangrijke bijdrage aan deze verrassende productie.

Zal deze voorstelling herinnerd worden als het beginpunt van een wereldwijde Schreker-renaissance? Het komende jaar moet het uitwijzen.

De volgende voorstellingen zijn op 21 en 23 januari.

Alessandro Anghinoni doet regelmatig verslag van interessante producties in Berlijn. Hij is Italiaans maar woont sinds 2000 in Berlijn. Hij is vertaler van beroep en schrijft regelmatig over opera. Voorheen voor bladen als Opernwelt, tegenwoordig op zijn blog Operello&Operella.