Domingo schittert in formidabele Rigoletto
Afgelopen weekend werd de opera Rigoletto live vanuit Mantua uitgezonden op televisie, met Plácido Domingo in de hoofdrol. De Italiaanse media spreken nu al over het evenement van de laatste tijd. Het was dan ook een formidabele gebeurtenis, waar maar liefst een paar miljoen mensen getuige van waren.
De opera (in ‘real time’ en op locatie opgenomen) werd in maar liefst 148 landen live uitgezonden. Daar wordt een mens bijzonder blij van, tenzij dat mens in Nederland woont en geen beschikking heeft over kabel of een digitaal kastje, want onder die 148 landen was Nederland er niet bij. Waarom? Dat zou ik zelf ook willen weten!
Opera op locatie kan je natuurlijk niet vergelijken met een voorstelling in een operahuis. Er kan van alles misgaan. Zo zien het orkest en de dirigent de zangers alleen maar op de monitors, en vice versa. Daarnaast kunnen de omstandigheden belabberd zijn. Het kan regenen (dat werd ons en de zangers gelukkig bespaard), maar het kan ook snikheet zijn. En dat was het ook in Mantua, want het zweet vloeide overvloedig en maakte de gezichten van de arme zangers helemaal nat.
Daar komt nog bij dat je als zanger niets kan smokkelen. Je kunt geen enkele wankele noot zingen. En je moet opletten waar en hoe je loopt, waar en hoe je kijkt, want de camera’s zijn meedogenloos.
De vraag rijst: voegt zo’n opvoering iets toe aan de geijkte, traditionele voorstellingen? Mijn antwoord is volmondig ja! Je beleeft de opera als een soort film, meer eigenlijk dan een film, want je wordt – of je het wilt of niet – een radertje in het geheel, je neemt als het ware actief deel aan de gebeurtenissen.
En dan heb ik het niet eens over de prachtige ‘couleur locale’: de beste decorbouwers (en belichters!) van de hele wereld kunnen de pracht en praal van Italiaanse steden en kastelen niet nabouwen. Om over de schilderijen en muurtekeningen nog maar te zwijgen. Of over de lichtval. Of de vallende schemering boven de rivier.
Met huid en haar
Plácido Domingo is natuurlijk geen bariton. Hij was en is nog steeds een tenor en dat hoor je. Zijn lage noten zijn niet altijd optimaal, je merkt dat daar ergens een grens voor hem ligt. Maar wat hij met de rol (en die noten) doet, nou… daar kunnen heel wat van zijn collega’s nog een puntje aan zuigen. Hij kruipt met huid en haar in zijn rol en laat je vergeten dat het ‘maar’ een opera is.
Zijn stem is nog steeds prachtig en heeft nog niets (of bijna niets) van zijn oude glans verloren. Bovendien: wat een acteur! Alles, maar dan ook alles aan hem acteert: zijn ogen, zijn mond, zijn wenkbrauwen. Zeer indrukwekkend.
Julia Novikova was een perfect gecaste Gilda. Niet alleen zag zij eruit als de reïncarnatie van een onschuldige engel, ook haar heerlijk lichte en soepele sopraan met perfecte coloraturen paste de rol als een handschoen.
Vittorio Grigolo moest er even in komen. Hij had zichtbaar last van zenuwen, wat hem, zeker in het begin, parten speelde. Maar hij herstelde zich en al was hij niet altijd even vlekkeloos en was er af en toe iets op zijn noten (soms had hij de neiging tot pushen) op te merken, hij vulde zijn rol prima in. Dat hij een smakelijk uitziende jonge man is, maakte hem zeer geloofwaardig als een vrouwenverslindende hertog.
Ruggero Raimondi (Sparafucile) heeft nog maar weinig van zijn stem over, maar zijn presence, zijn hele optreden eigenlijk, maakten nog steeds een bijzondere indruk. Nino Surguladze was een wulpse Maddalena, precies wat je van een ‘straatzangeres’ verwacht.
Van mij mag het vaker. Hier wordt mijn hart warmer van. En hoe zit het met het hart van de bazen van de Nederlandse omroepen? Hebben ze überhaupt een hart?
De opera is terug te zien op de iPlayer van de BBC. Op de website van ZDF zijn veel repetitiefoto’s beschikbaar.
De auteur
20Reacties
Helemaal mee eens met wat Basia hier over Rigoletto schrijft. Ook zeer vreemd dat de Nederlandse TV hier helemaal niet direkt meedeed. Misschien later met Kerstmis (zo rond 13.30 uur)!!!
Het was een fraaie Rigoletto, de cast was inderdaad zeer de moeite waard, de een heeft liever een echte bariton voor Rigoletto, maar Domingo doet eigenlijk alles, en zeker niet verkeerd. De DVD zal misschien pas over 1 jaar beschikbaar zijn, maar dat deze goed zal verkopen is geen wonder.
Domingo geen echte bariton?? Hij heeft dit jaar een baritonrol gehad in “Simon Boccanegra”, in het Metropolitan.
De prestaties van Domingo zijn van een bijna buitenaards hoog niveau, en hij vernieuwt zich nog (succesvol) op zijn leeftijd.
Zijn persoonlijkheid en acteerkwaliteiten staan tevens op eenzame hoogte.
Dat hij als bariton zwak zou zijn in de lage regionen is echt grote onzin.
Als Domingo er ooit mee op zou houden laat hij een grote leegte achter.
Een zo veelzijdig, meertalig, hoogontwikkeld persoon zie je niet onder de nieuwe zangers.
Nee, Domingo is volgens mij geen echte bariton. Maar hij was wel een schitterende Rigoletto. Alleen viel de laatste scène me toch tegen – ik had het gevoel dat de regisseur Domingo te veel (en een te lange afstand) heen en weer liet rennen, en vervolgens de camera te lang en te veel in close-up op Gilda hield. Een gemiste kans, want Domingo had met een stilstaande camera en alle ogen op hem nog meer kunnen roeren, denk ik.
Maar de allergrootste gemiste kans is natuurlijk dat de Nederlandse publieke omroep niet mee heeft gedaan. De echte fans hebben natuurlijk hun weg naar de bbc wel gevonden, maar na van popster tot operaster en Holland’s got talent etc. lag hier een grote kans om het bredere publiek op een spannende, leuke en toegankelijke manier te attenderen op de kunstvorm in zijn geheel.
Hallo Basia,
Ben het helemaal met je eens, ook ik heb enorm genoten van de productie. En nee, Domingo heeft niet de baritonale laagte waarmee veel andere grote zangers in deze rol hebben geïmponeerd. Maar dat deed er volstrekt niet toe, omdat zijn overige vocale en acterende présence die kleine tekorten volledig wegvaagde. Zelden zag ik iemand op mooiere wijze deze tragische vaderrol vertolken.
En ook ik verbaasde me over het feit dat de Nederlandse publieke omroep hiervoor geen tijd heeft ingeruimd. Zo’n aanbod krijg je hier te lande toch nooit en juist voor dit soort projecten zou de publieke omroep zich moeten inspannen.
Gelukkig zonden zowel ZDF als BBC2 (beide over het algemeen overal op de kabel te ontvangen) het wel uit 🙂
Dank voor je goede recensie!
Nee, dit hebben wij helemaal niet nodig! Na de Tosca-flop van een aantal jaren geleden, ook op locatie opgenomen in Rome, had ik gehoopt dat dit soort experimenten tot het verleden zouden gaan behoren. Maar neen,blijkbaar is de macht van het geld sterker dan welke artistieke overweging dan ook, anders kan ik mij niet voorstellen waarom iemand als Domingo zich nog leent voor zo’n vreselijke productie waar (bijna) niets klopte: slecht orkest (om maar van het koor te zwijgen!), een dirigent die meermalen heeft aangetoond dat hij helemaal niets van Verdi begrijpt, een opkomende (sic) tenor die nog héél veel moet leren wil hij niet voortijdig zijn carrière in de prullenbak gooien zoals Villazón en een soubrette Gilda die als een lief schapje kijkt de hele tijd. Nee, Rigoletto is totaal anders, jammer ook dat ze het prachtige Palazzo Tè hebben misbruikt.
Over de rest van de cast past alleen nog ‘silenzio’!
Een Opera op deze manier voor de televisie brengen dient slechts om de zakken van de heren en dames producenten te vullen. Eigenlijk gewoon een afschuwelijke vertoning. Hoe live kan live zijn??
Het is weinig kunstzinnig maar ’t zijn wel heel veel kunstjes. Hoe maken we zo mooi mogelijke plaatjes met een beroemde tenor, die van z’n levensdagen geen bariton wordt.
We hadden al een Tosca en een Traviata en nu ook nog een Rigoletto op locatie. Ik wacht met smart op Rusalka!! Wanneer houdt dit op zeg.
Ik ben geen echte bewonderaar van Domingo als tenor en als bariton wordt dat alleen nog maar minder en waarom zag hij er zó oud en vervallen uit. Ik had steeds het gevoel naar opa en kleindochter te zitten kijken, terwijl Verdi z’n hemelse muziek toch echt bedoeld heeft voor vader en dochter.
Over die dochter gesproken; Natuurlijk zag de jonge blonde Julia Novikova er prachtig uit, maar daar bleef het dan ook bij. Veel te klein van stem met weinig focus en voor Gilda heb je vooral in de duetten en ensembles toch wel wat meer geluid nodig.
Vittorio Grigolo kenden we reeds van die bespottelijke Traviata in een stationshal ergens in Zwitserland en nu mocht hij zijn kunstjes vertonen als de Hertog van Mantua. Laten we nog maar eens goed kijken naar deze veelbelovende zanger, want veel verder zal hij helaas niet komen. Roofbouw en te zware rollen zullen ook deze tenor laten aansluiten in de eindeloze rij van slachtoffers. Nu reeds hoor je de rafeltjes in z’n stem en da’s geen goed teken hoor voor een jonge zanger. Hoog en vooral hard en de boel wagenwijd opengooien. Dat moet wel fout gaan.
Ruggero Raimondi heeft waarschijnlijk gedacht, dat dit nog wel een leuke opsteker was, maar het muzikale resultaat was van een adembenemende middelmatigheid. Zó wil je toch niet de geschiedenis ingaan.
Orkest en koor rammelden er vrolijk op los en dus blijft het toch een wonder, dat het hier en daar wel eens gelijk ging.
Kortom héél verstandig, dat de Nederlandse Televisie heeft afgezien van dit “operagedoe” en fijn, dat men in Hilversum zo nu en dan iets opneemt in het Amsterdamse Muziektheater of tijdens de onvolprezen Matinee in het Concertgebouw, waarbij mij wel van het hart moet, dat het treurig is, dat de herhalingen op de radio van die Matinee op dinsdagavond zijn komen te vervallen, omdat we zonodig ruimte moeten maken voor allerlei nieuwe zendgemachtigden, waaronder omroep MAX, dus dat wordt waarschijnlijk een hoog Anré Rieu-gehalte op dinsdagavond.
Hans van Verseveld
Ja hoor, daar gaan we weer in Batavierenland: stoer je schoenen afvegen aan iets wat bijna iedereen als een uitzonderlijke prestatie beschouwt. Ik vraag mij bovendien af, waarom U – bij een dergelijke afkeer – de televisie nog zo lang hebt laten aanstaan om dit allemaal te kunnen weten.
Toegegeven, zelf heb ik ook wel wat bedenkingen bij de beperkte acteerprestaties van Novikova en Grigolo, maar om de hele zaak zó cynisch naar de prullenbak te verwijzen als ‘een afschuwelijke vertoning, die alleen goed is om de zakken van de dames en heren producenten te vullen’, vind ik buitengewoon onheus tegenover iedereen die zich in binnen- en buitenland met alle kracht heeft ingezet om er iets moois van te maken. Blijf dan gewoon achter de Hollandse waterlinie, zou ik zeggen, dan hoeft U zich ook niet meer te storen aan kathedralen en kastelen in het buitenland.
Nogmaals: ik heb niets tegen een verantwoorde, herkenbare moderne enscenering, maar als er van deze Italiaanse liefde en deskundigheid bij een historische opvoering eens wat meer terug te vinden zou zijn in onze operatheaters, dan durf ik er wat om te verwedden dat de bezoekersaantallen spectaculair zouden toenemen. En het prijskaartje dat er aan hangt, mogen we van tijd tot tijd best van onze bestuurders verlangen. Gewoon bij uitzondering wat meer geld op minder plaatsen uitgeven.
Woon in Oostenrijk en heb het dus kunnen zien, maar ben niet verder gekomen dan het eerste half uur van de eerste acte; heb dus te weinig gezien om een volledig oordeel te geven, maar wat ik gezien heb nodigde niet uit tot verder kijken (en luisteren).
Wat ik wel kwijt wil is dat er zeker een grote groep mensen is die een dergelijke productie niet aanspreekt, en die mogen daar best op een forum uitdrukking aangeven, zonder meteen als hollandse zeurpieten bestempeld te worden. Zeker ook als de titel van een recensie ´Domingo schittert in formidabele Rigoletto´ luidt. Zo zeer schitterde Domingo niet (vind hem noch het juiste type, noch de stem voor de partij hebben), en zo formidabel was de productie ook niet (nog afgezien van het muzikale aspect: een m.i. veel te onrustige cameraregie). En mocht u denken dat we hier negatief zijn, wil ik u van harte uitnodigen de reactie op het Franse forum van odb-opera.com te lezen…
Beste Robert-Jan,
Ik kan mij voorstellen dat niet iedereen voor dit soort producties warm loopt, maar dat is nog heel wat anders dan te spreken van ‘een afschuwelijke vertoning, die alleen goed is om de zakken van de dames en heren producenten te vullen’. Wie dat zegt is namelijk geen Hollandse zeurpiet, hij is gewoon bot. Het doet me een beetje denken aan (als ik mij goed herinner) Jan des Bouvrie, die bij Pauw & Witteman Cecilia Bartoli bijna schouderophalend liet weten dat hij haar muziek ‘gemaakte muziek’ vond, die ‘hem niets deed.’ Dat kun je natuurlijk wel vinden, maar of je het zo iemand dan ook zo vierkant in haar gezicht moet werpen? Zoiets kun je toch ook wat hoffelijker formuleren, lijkt mij.
En dat ook ik bij Rigoletto op enkele momenten mijn bedenkingen heb gehad, kunt U hier lezen onder de reacties bij ‘Dit weekend op TV: Domingo als Rigoletto’. Maar wat mij betreft mag het morgen wéér!
En om aan te tonen dat ik mij in goed gezelschap bevind, mag U weten dat ik mij in het dagelijks leven onder meer bezighoud met de uitgave van de Verzamelde Werken van Erasmus (1466-1536), die heel wat meer van Europa had gezien dan de Hollandse waterlinie. En jawel: ook hij sprak zich uit over de spreekwoordelijke botheid van ‘de’ Hollander: “En het ergste is” (ik parafraseer) “ze zijn er nog trots op óók.”
Nog een geluk dat ‘de’ Hollander volgens Maxima (en mij) niet bestaat – wat bewezen wordt door al die mensen die ik in het operatheater vol respect en bewondering zie toekijken.
Ach…wie zei het ook al weer….”vanaf de maan gezien, zijn wij allen even groot!”….een “kunsthistoricus” die valt voor de mooie “historische” plaatjes en ach ja….doen we d’r nog een schepje boven op (en nee…niet in’t Limburgs…voor wie’t bedoeld is…Jummig, wat ein sjeale kal….begrijpt’t wel) als je dan ook nog eens omdat Domingo als Boccanegra in de Metropolitan heeft gezongen constateert dat Domingo om die reden wel bariton MOET zijn vind IK het fijn dat Groningen zo lekker ver weg ligt vanuit mijn gezichtsveld dan…en nee…da’s niet de maan…al zal menigeen me d’r wel naar toe wensen!!
Wát een geneuzel!!….”om aan te tonen dat ik mij in goed gezelschap bevind” (sic)
Blij dat mensen als Hans van Verseveld , Robert Jan en Mauricio Fernández hun mond open doen over zo’n wanprestatie die inderdaad de kassa wel zal doen rinkelen!! (ligt vast met de kerst reeds in de winkel)
Ik heb veel respect voor Domingo en zeker voor al hetgeen hij nog altijd op zijn leeftijd (Madrid, 21 januari 1941) onderneemt. Nog altijd nieuwe rollen op zijn repertoire neemt. Werkt als dirigent én ook nog eens twee operahuizen bestiert. Maar als zanger hoop ik voor hem dat hij gewoon eerdaags besluit te stoppen met zijn zangcarrière!
Ik denk liever aan hem terug als gevierd tenor dan als een nét niet bariton….en dan geef ik direct toe dat de Boccanegra vaak slechter gezongen en geïnterpreteerd wordt door menig bariton!!
‘T ja……ik herinner me nog wel een winkel op’t Spui in Amsterdam… dat als je je daar als klant niet kon vinden in de mening van een juffrouw die daar werkte over háár Domingo dan kreeg je werkelijk onbeschaamd de wind van voren!! Nééé…had niet het lef om te zeggen dat Domingo toch geen echte Lohengrin was (alleen al vanwege zijn uitspraak….nou nou nou…
Bijna erotisch en meisjesachtig verliefd zoals die mevrouw zich over háár Domingo uit liet!! Niet zo gek dat “hij nog NIETS (of bijna niets)van z’n glans heeft verloren”!!
Nee beste mensen….dit was géén Rigoletto….Rioolletto wellicht!!
Kijk maar eens eens naar zo’n snoepje uit de oude doos….dit is een Rigoletto!!
Ik sluit me aan…..”Silenzio”!!
http://www.youtube.com/watch?v=iY1Q6vuVfvY
….mijn excuus voor wie zich gekrenkt voelt
Quod erat demonstrandum…
……dat was niet erg aardig van je, Droogstoppel, die opmerking over die juffrouw in die winkel op ’t Spui in Amsterdam.
Natuurlijk hield en houdt die mevrouw heel erg van Domingo en natuurlijk probeert iedereen z’n persoonlijke voorkeur voor zangers een beetje te etaleren, maar als je als klant liever een opname met een andere tenor prefereerde, dan was dat absoluut geen probleem in een winkel, waar de operacollectie werkelijk uitzinnig was en da’s iets waar het tegenwoordig in de CD-winkels nogal aan ontbreekt.
Gelukkig is er een enorme keus in (illegale) opnamen van Boccanegra’s en Rigoletto’s met echte baritons, dus voor wat betreft het Opera spektakel van het jaar, de “TV-Rigoletto-Met-Domingo-Als-Bariton”; Zand erover en aanplempen!!
Hans van Verseveld
@Droogstoppel, die winkeljuffrouw was de beste, meest deskundige platenverkoopster die Amsterdam ooit kende.
Vermits Droogstoppel klaarblijkelijk de halve nacht is opgebleven (getuige de 3.56u) om iets te vinden wat hij tegen Basia en mij kon gebruiken:
“Jummig, wat ein sjeale kal” is Limburgs voor ‘Tjonge, wat een kletspraat.’ Het is afkomstig uit een reactie van mij op internet over m.i. ondeugdelijke argumenten bij het gedwongen vertrek van burgemeester Leers van Maastricht – en heeft dus niets, maar dan ook niets te maken met de Rigoletto-uitzending.
En “Quod erat demonstrandum” was een geliefde slotzin van de Romeinse jurist en redenaar Cicero (106-43 v. Chr.) en betekent zoveel als ‘wat nog maar eens aantoont dat ik -in dit geval met mijn kritiek op de botheid- gelijk had.’
Anne Ozorio, one of the best and most integer reviewers speaks about an “Unique Rigoletto live from Mantua” in Opera Today:
http://www.operatoday.com/content/2010/09/rigoletto_live_.php
Een prima recensie – helemaal mee eens.
Door een samenloop van omstandigheden heb ik de “Rigoletto”-op-locatie (nog) niet kunnen zien. Ik matig mij daar dus ook geen oordeel over aan. Wat mij in de discussie daarover opvalt en stoort zijn de enorme vooringenomenheid en intolerantie die eruit spreken. Iemand als Domingo, tenor, maar als bariton begonnen (!), zou op zijn leeftijd (69) sowieso niet meer behoren te zingen en al helemaal geen baritonrollen. Het hele project zou enkel en alleen draaien om de centjes. Droogstoppel, naar ik aanneem en hoop voor hem een pseudoniem (beetje laf dus), uit zich uiterst en volstrekt onnodig onhoffelijk over de niet met name genoemde Basia Jaworski en laat zijn oprisping volgen door een link naar een fragment met de ook door mij zeer bewonderde Tito Gobbi: schitterend gezongen maar in een volkomen achterhaalde enscenering. Ik stel voor de eventuele verdere discussie wat minder emotioneel te voeren dan tot nu toe het geval geweest is.
Zeg Droogstoppels,
Ik weet niks van opera, zo goed als niks. Stom toevallig zap ik naar Canvas omdat daar nog wel eens iets moois op is in alle droeve tv-ellende. Mijn echtgenoot heeft bij zijn weten zelfs nog nooit naar een opera geluisterd. Aha.. opera, Rigoletto, Placido Domingo, dat zag ik nog netl.
And guess what, Mister Droogstoppels, wij hebben beiden ademloos geluisterd, we hebben gigantisch genoten van de omgeving waarin de opera is opgenomen. Alsof we deel waren van het verhaal. We hoorden geen dunne stemmen, wij hoorden geen tenoren die eigenlijk baritonnen hadden motte wezen. Dat kan ons namelijk geen barst schelen. Al hadden ze geklonken als countertenors of wiener sangerknaben of als, vul maar in….
De tranen liepen ons over de wangen, meneer Droogstoppeltjes. En gaat het daar niet om in de muziek?
Als u zo praat zoals u doet, jongeheer, over iemand die u met veel verstand van zaken en gevoel een cd verkoopt, dan ben u geen knip voor de neus waard. U kijkt op mensen neer waar u zelf niet aan kunt tippen. Uw opmerkingen over Basia Jaworski zijn buitengewoon platvloers en ja, ik voel me daardoor gekrenkt.
Kan iemand mij vertellen hoe die winkel op het spuit heet?