Regisseur Nigel Lowery heeft stevig zijn stempel gedrukt op de nieuwe Semiramide bij de Vlaamse Opera. In negatieve zin, welteverstaan. Desondanks kan hij de cast van eersteklaszangers er niet van weerhouden goddelijk te zingen.

Semiramide, een ‘belcanto-Parsifal’. Zo werd de opera door Aviel Cahn, de baas van de Vlaamse Opera, genoemd in zijn dankwoord aan de hele cast na de première op 12 december in Antwerpen. Een vreemde vergelijking op het eerste gezicht, maar als je goed nadenkt, zit er wel wat in. En niet alleen maar omdat de opera ruim vier uur duurt.

Semiramide was Rossini’s laatste ‘opera seria’ uit zijn Italiaanse belcanto-periode en verwijst al naar wat komen zal: de Franse ‘grand opéra’. De vermenging van beide stijlen maakt het werk uiterst boeiend en behoorlijk innoverend. Het gaat ook ergens over en het is mij werkelijk een raadsel waarom het zo zelden wordt opgevoerd.

Toegegeven: het verhaal van een Assyrische koningin die haar man heeft vermoord en jaren later verliefd wordt op haar doodgewaande zoon is misschien een beetje verwarrend. Maar dat zijn we inmiddels allang gewend toch? Zeker als we onze ‘klassiekers’ kennen: Orestes, Oedipus, de hangende tuinen van Babylonie, Phaedra… Maar ook Hamlet en Lady Macbeth.

Daar kan een beetje regisseur zeker mee uit te voeten, mits hij niet al te veel wil duidelijk maken en uitleggen. Het publiek is niet dom! Wij weten heus wel dat het verhaal van alle tijden is! Maar dat is precies waar deze Antwerpse productie van Nigel Lowery uiteindelijk aan kapot ging.

Lowery’s uitgangspunt was uitstekend en ik was ook bijzonder gecharmeerd van de meeste van zijn decors (Lowery nam, behalve de regie, ook het decor en de kostuums voor zijn rekening). Ongekend boeiend vond ik zijn keuze om een (bewerkte) foto van het door Amerikanen gebombardeerde paleis van Saddam Hoessein – gekleurd en op een groot doek geschilderd – als het paleis van Semiramide te laten fungeren. Een zeer geslaagde illustratie van oude pracht en praal (en de absolute macht!) met het totale verval.

Maar voor de rest… Laat ik het er maar op houden dat ik er niets van heb begrepen en dat het aan mij ligt.

De kostuums waren van alles: Albaniërs, Assyriërs, Barbiepoppen in baljurken, strakke jaren ’50, lelijke jaren ’60. Semiramide had een dubbelgangster, het koor was unisono als man verkleed (terwijl in het libretto nadrukkelijk de aanwezigheid van vrouwen wordt vermeld!). Er liep een Nosferatu rond, er was een wandelend glittergordijn, er werd met kisten gesjouwd en het koor bediende zich van een soort geheimzinnige gebarentaal die heel erg spastisch aandeed.

Gelukkig was er nog de muziek en die was niet minder dan goddelijk! Voor Semiramide heb je minstens vier eersteklaszangers nodig, die ook nog eens kunnen acteren, hun coloraturen paraat hebben en alle registers (zowel naar boven als naar beneden) kunnen opentrekken. Nou, die waren er wel. Allemaal.

Om te beginnen was er Ann Hallenberg als Arsace. Zelden nog hoor je een alt van zo’n immense schoonheid, met het juiste timbre en een perfecte laagte (en hoogte!) Haar stem heeft de juiste dosering van vibrato en zij beschikt over een ongekend kleurenpalet. Daarbij is zij een fantastische performer; zij was als heldhaftige krijgsheer, maar ook als verliefde tiener en verscheurde zoon meer dan geloofwaardig. Wat een artieste!

Haar duetten met Myrtò Papatanasiu (een werkelijk voortreffelijke Semiramide) deden mij soms aan Sutherland/Horne denken. Zo’n perfecte samensmelting van stemmen hoor je echt zelden meer.

Robert McPherson (Idreno) hoorde ik al als Leopold (La Juive) in Tel Aviv. Sinds die tijd heeft hij een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Zijn stem is groter geworden, soepeler ook. Met zijn perfect zittende hoge noten (en denk hier niet aan een ‘magere’ C!) blies hij de zaal op.

De (zeer?) jonge basbariton Igor Bakan was een fenomenale Oroe. Ondanks de belachelijke outfit als handelsreiziger kon hij het karakter van de Hoge Priester weten over te brengen.

En als we het over een belachelijke outfit hebben… Josef Wagner (Assur), in het echt een aantrekkelijke jongeman, werd zo toegetakeld dat je het niet aannemelijk kon maken dat welke vrouw dan ook (laat staan de koningin) zich met hem zou inlaten.

Gelukkig heeft een regisseur geen grip op de stembanden, dus ondanks al zijn tegenwerking werd Assurs waanzinaria zowat het hoogtepunt van de hele voorstelling. Ik moest aan Bellini’s I Puritani (Cinta di Fiori) denken… Zou hij Semiramide hebben gehoord?

Mensen: ga naar Antwerpen of Gent! Doe desnoods je ogen dicht (soms moet dat ook wel, vanwege de fel in je ogen schijnende lantaarns), maar de muziek en de zangers mogen niet gemist worden!

Zie voor meer informatie de website van de Vlaamse Opera.